بمب اتم
نظریه ی اتمی که در سال 1913م توسط«نیلز بوهر» مطرح شد، نخستین
تصور در مورد چگونگی ساختمان اتم ها را به دست داد. برطبق این
نظریه، الکترون ها به صورتی کمابیش شبیه حرکت سیارات به گرد خورشید
در دوایر یا بیضی هایی به گرد هسته حرکت می کنند. اتم کوچک ترین جز
یک عنصر شیمیایی است که در ساختمان یک مولکول، دخیل بوده و شامل یک
هسته ی مرکزی است که الکترون ها به دور آن می چرخند. انرژی عظیم و
قابل ملاحظهای در داخل هسته ی اتم ها وجود دارد. بمب اتمی در اصل
یک راکتور هستهای کنترل نشده است که در آن یک واکنش هستهای
بسیار وسیع در مدت یک میلیونیم ثانیه در سراسر ماده صورت می گیرد.
بنابراین، این واکنش با راکتور هستهای کنترل شده تفاوت دارد. در
راکتور هستهای کنترل شده، شرایط به گونهای سامان یافته است که
انرژی حاصل از شکافت بسیار کندتر و اساسا با سرعت ثابت رها می
شود. در این راکتور، ماده ی شکافت پذیر به گونهای با مواد دیگر
آمیخته می شود که به طور متوسط، فقط یک نوترون گسیل یافته از عمل
شکافت، موجب شکافت هسته ی دیگر می شود، و واکنش زنجیری به این
طریق فقط تداوم خود را حفظ می کند. اما در یک بمب اتمی، ماده ی
شکافت پذیر خالص است، یعنی یک متعادل کننده ی آمیخته نیست و طراحی
آن به گونهای است که تقریبا تمام نوترون های گسیل یافته از هر
شکافت می تواند در هسته های دیگر شکافت ایجاد کند. در روش شکافت
هسته، یك اتم توسط یك نوترون به دو بخش كوچك تر تقسیم می شود. در
این روش غالبا از عنصر اورانیوم استفاده می شود. مازاد نوترن های
هسته ی اورانیوم خیلی بیشتر از مازاد نوترن های هسته های متوسط است
و شکافت آن می تواند نوترن های اضافی رها کند که به نوبه خود باعث
شکافت می شوند. یک چنین فرایند زنجیره ای می تواند انرژی عظیمی
تولید کند و حتی انفجاری باشد. گفتنی است اورانیوم یکی از مهم ترین
مواد به کار رفته در بمب اتم است و کانادا مهم ترین تولیدکننده ی
اورانیوم در دنیاست.
انواع بمب اتم :
بمب های اتمی بر دو نوع می باشند:
1ـ بمب های شكافت هستهای: بمب های شكافت هستهای از یك عنصر
شبیه اورانیوم 235 برای انفجار هستهای استفاده می كنند. این عنصر
از معدود عناصری است كه جهت ایجاد انرژی بمب هستهای استفاده می
شود. اورانیوم یکی از اصلی ترین منابع گرمایشی در مرکز زمین است و
بیش از 40 سال است که بشر برای تولید انرژی از آن استفاده می کند؛
این عنصر خاصیت جالبی دارد، هرگاه یك نوترون آزاد با هسته ی این
عنصر برخورد كند، هسته به سرعت نوترون را جذب می كند و اتم به
سرعت متلاشی می شود. نوترون های آزادشده از متلاشی شدن اتم،
هسته های دیگر را متلاشی می كنند. زمان برخورد و متلاشی شدن این
هسته ها بسیار كوتاه است(كمتر از میلیاردم ثانیه) هنگامی كه یك
هسته متلاشی می شود، مقدار زیادی گرما و تشعشع گاما آزاد می كند.
ده کیلوگرم اورانیوم 235 مقدار انرژی معادل 3600تن TNT آزاد می کند
و حدود نیم كیلوگرم اورانیوم غنی شده به كار رفته در یك بمب هسته
ای برابر با چندین میلیون گالن بنزین است. نیم كیلوگرم اورانیوم
غنی شده اندازه ای معادل یك توپ تنیس دارد. در حالی كه یك میلیون
گالن بنزین در مكعبی كه هر ضلع آن 17متر(ارتفاع یك ساختمان 5 طبقه)
است، جا می گیرد. حالا بهتر می توان انرژی آزاد شده از مقدار كمی
اورانیوم 235 را متصور شد. بمب 4 تنی هیروشیما که بچه ی کوچک نام
داشت و بمب 5/4 تنی ناگازاکی که مرد چاق نام داشت از نوع بمب های
شکافت هسته ای بود.
2ـ بمب گداخت هسته ای(ابر بمب اتم): دانشمندان متوجه شدند که فقط
یک بمب هسته ای حاصل از پدیده ی شکافت(فیسیون) می تواند راهی باشد
که حصول به درجه ی حرارت خیلی بالا را میسر سازد. این ابتدای ایده
ی بمب هیدروژنی یا سوپر بمب بود. استفاده از بمب اتمی معادل با
پرتاب کردن بیست هزار تنTNT بود. ابر بمب اتم(بمب حرارتی – هسته
ای) ترمونوکلئر که از ترکیب دوتریوم تریتیوم و سپس از ترکیب
دوتریوم لیتیوم ساخته شده است بمبی هزار برابر نیرومندتر از بمب
هیروشیما، معادل قدرت تخریبی تمامی بمب هایی که در جریان جنگ جهانی
دوم مصرف شده اند می باشد. ایالات متحده ی امریکا نخستین بمب
هیدروژنی خود را مخفیانه در نوامبر 1952 در اقیانوس آرام آزمایش
کرد. در اوت 1953 نیز شوروی مبادرت به آزمایش یک بمب هیدورژنی کرد.
تاریخچه ی آزمایش و استفاده از بمب اتم
کشور آمریکا اولین و تنها کشوری است که از بمب اتم برای نابودی بشر
استفاده نمود. این کشور که در جنگ جهانی دوم در رقابت با آلمان و
ژاپن به سر می برد، از اعتماد و حضور دانشمندان اروپایی در کشور
خود برای ساخت بمب اتم استفاده کرد. "انریکو فرمی" فیزیکدان
ایتالیایی، "لئو زیلارد" فیزیکدان مجارستانی، "آلبرت اینشتین"
دانشمند آلمانی از پرآوازه ترین دانشمندان اروپایی پناهنده به
ایالات متحده ی آمریکا بودند. رودولف پایرلز از دانشمندان اروپایی
مقیم در آمریکا در خاطراتش می نویسد: «ما فکر می کردیم که رهبران
سیاسی ما مردانی منطقی و خردمند هستند و با احساس مسئولیت تصمیم
خواهند گرفت. امروز که گذشته را مرور می کنم، می بینم که این باور
خیلی خوشبینانه بود... و در روشن بینی آن ها دچار توهم بوده ایم».
روز 16 ژوئیه ی 1945ساعت 5 و 30 دقیقه ی بامداد زمانی بود که در
کویرنیو مکزیکو، در لوس آلاموس، بر بالای برج فولادی بلندی، نخستین
بمب اتمی پلوتونیومی ساخته ی دست بشر آزمایش شد. سیاست مداران
آمریکا برای این که رقبای خود در جنگ جهانی را وحشت زده کرده و
قدرت فوق العاده خود را به رخ رقبا بکشند و با هدف اتمام جنگ جهانی
دوم به نفع خود، در نهایت تصمیم خود را برای استفاده از این سلاح
کشنده و مرگ بار می گیرند. آن ها با اطمینان خاطر از این که آلمانی
ها و ژاپنی ها هنوز به این سلاح دست نیافته و قدرت مقابله به مثل
را ندارند در ابتدا شهر تاریخی"کیوتو" به عنوان هدف بمب اتم در نظر
گرفتند اما بنا به دلایلی آماج گاه بمب اتم را به شهرهای
بندری"هیروشیما" و"ناكازاکی" تغییر دادند. روز 6 اوت 1945، ساعت 8
و 15 دقیقه ی بامداد، یک بمب اورانیوم 235، از مخزن بمب افکن ب 29
موسوم به"انولاگی" بر فراز بندر عظیم هیروشیما رها می شود. شمار
قربانیان بر حسب برآوردها از 60 هزار تا 200 هزار نفر متغیر است.
اکثر قربانیان در اثر تصاعد گاز و گرمای حاصل از انفجار مرده اند،
اما این مرگ های آنی یا تدریجی ناشی از تشعشعات هسته ای بود که
بعدها افکار عمومی جهانیان را تکان داد. بمب اتمی دوم با خرج
پلوتونیوم، روز 9 اوت روی بندر ناكازاکی رها می شود، که موجب مرگ
70 هزار نفر می گردد.
آثار و عوارض سلاح هسته ای
پرتوها همواره به صورت طبیعی در محیط زیست ما وجود دارند؛ و این
پرتوها که بعضا دارای انرژی بالایی هستند بی خطر نیستند و می
توانند سلول های سالم را سرطانی کرده یا موجود زنده را به هلاکت
برسانند. در انفجار بمب اتمی مقدار قابل توجهی محصولات شکافت
رادیواکتیو پراکنده می شوند. این مواد بوسیله ی باد از یک بخش به
نقاط دیگر منتقل می شوند و به وسیله ی باران و برف از جو زمین فرو
می ریزند. بعضی از این مواد رادیواکتیو طول عمر زیادی دارند، لذا
به وسیله ی مواد غذایی گیاهی جذب شده و به وسیله ی مردم و حیوانات
خورده می شوند. معلوم شده است که این گونه مواد رادیواکتیو آثار
ژنتیکی و هم چنین آثار جسمانی زیان آوری دارند و موجب بروز انواع
بیماری ها از قبیل تومور استخوان، لوکمیا و...، بخصوص در کودکان در
حال رشد، می شود. دانشمندان با بررسی اثرات مواد رادیواكتیو روی
بازماندگان بمباران ناكازاكی و هیروشیما دریافتند كه این مواد
باعث: ایجاد تهوع، آب مروارید چشم، ریزش مو و كمشدن تولید خون در
بدن می شود. در موارد حادتر، مواد رادیواكتیو باعث ایجاد سرطان و
نازایی هم می شوند. برای سهولت تشخیص، اثر پرتوها را در دو دسته
توصیف می کنند:
1. اثرهای ژنتیکی که تظاهرات بالینی آن مدت ها بعد نزد نوادگان شخص
پرتو دیده ظاهر می شود.
2. اثرهای جسمی که مستقیما در شخص پرتودیده ظاهر می شود. این دسته
خود شامل دو دسته ی فرعی است: اثرهای آنی و اثرهایی که در درازمدت
هویدا خواهد شد. علاوه بر اثر پرتویی، بمب های اتم اثرات منفی
دیگری نیز دارند. اثر گرمایی یا حرارتی که با قدرتی بیش از میلیون
ها برابر قدرت قوی ترین بمب های کلاسیک که عمده ترین اثر آن بر
انسان کوری آذرخش(flash blindness) است. اثر انفجاری یا موجی که در
آن موج ناشی از انفجار باعث ورود آسیب به پرده ی گوش، قلب و ریه
های انسان می شود. اثرات الکترو مغناطیسی از دیگر اثرات منفی سلاح
هسته ای می باشد که عمده ترین اثر آن بر دستگاه ها و تجهیزات است و
باعث یونیزه شدن جو می شود.
رقابت قدرت های سلطه گر بر سر تسلیحات اتمی :
آزمایش هسته ای آمریکایی ها و بمباران هسته ای هیروشیما و ناکازاکی
اگر چه باعث پایان یافتن جنگ جهانی دوم گردید، اما آغازی بود بر
رقابت اتمی و هسته ای قدرت های سلطه گر که سرمست از پیروزی در جنگ
جهانی دوم بودند. کشورهای مختلف برای ساختن انواع و اقسام بمب های
اتمی و هسته ای گوی سبقت را از یکدیگر ربودند و جهان را تبدیل به
زرادخانه ی اتمی و بمب های هسته ای نمودند که شاید حتی یک اشتباه
بتواند موجودیت این کره ی خاکی را در عرض چند لحظه از بین ببرد.
شوروی نخستین کشوری بود که چهار سال بعد از انفجار هیروشیما در 20
اوت 1949 اولین بمب اتمی خود را در سیبری آزمایش کرد؛ نخستین
آزمایش اتمی انگلستان در 3 اکتبر سال 1952، نخستین آزمایش فرانسه
در 13 فوریه ی سال 1960 و نخستین آزمایش چین در 16 اکتبر سال 1964
انجام شده است. کشورهای دیگری از جمله کره ی شمالی، هند، پاکستان و
رژیم اشغالگر صهیونیستی نیز در دوران معاصر به این سلاح مرگ بار
دست یافته اند که قادر است نوع بشر را نابود کرده و از میان ببرد.
یک نوع مسابقه ی تسلیحات اتمی به راه افتاد که عده ای آن را موازنه
ی وحشت و عده ی دیگری آن را موازنه از طریق، بازدارندگی متقابل نام
نهادند. ترس از تلافی جنگ هسته ای نیز در حقیقت فاکتور مهمی است که
ممکن است ابرقدرت ها را از جنگ با یکدیگر باز بدارد.
آشنایی با انواع بمب
ها- بمب
هیدروژنی
آشنایی با انواع بمب
ها- بمب ساعتی
آشنایی با انواع بمب
ها- بمب خوشه ای
آشنایی با انواع بمب
ها-بمب
کثیف
آشنایی با انواع بمب
ها-بمب
ناپالم
آشنایی با انواع بمب
ها- بمب های شیمیایی
آشنایی با انواع بمب
ها-بمب اتم
آشنایی با انواع بمب
ها- بمب
هوشمند
آشنایی با انواع بمب
ها- بمب
گرافیتی
آشنایی با انواع بمب
ها- بمب
هدایت لیزری
آشنایی با انواع بمب
ها- بمب
فسفری
نویسنده : دکتر امیرحسین کشاورز