چرا زمین به دور خود می چرخد؟

چرخش سیاره ما تقریباً بر روی تمامی حیات زمین تأثیرگذار بوده است. همچنان که زمین هر ۲۴ ساعت حول خود می چرخد، هر نقطه بر روی آن این شانس را پیدا می کند تا در برابر خورشید قرار گیرد و در بازۀ زمانی نسبتاً کوتاهی از گرمای آن بهره ببرد. اما چرا زمین و سایر سیارات به دور خود می چرخند؟

تصویر ماهواره ای از خط جدا کننده روز و شب. ناظرانی که دقیقاً روی این خط قرار گرفته اند، شاهد غروب خورشید هستند. همانطور که می بینید اروپا در شب به سر می برد و نور شهرهای بزرگ آن از فضا قابل مشاهده است در حالیکه هنوز مناطق غربی آفریقا در آخرین ساعات روز هستند. بوجود آمدن روزها و شب ها، بدلیل چرخش زمین به دور خودش است.

به گزارش بیگ بنگ، برای دانستن این موضوع باید داستان شکل گیری منظومه شمسی و سیارات آن را در ۴٫۶ میلیارد سال پیش مرور کنیم. در آن زمان شوک حاصل از یک انفجار ابرنواختری (مرگ یک ستاره نسبتاً پرجرم) به ابر گازی سرد ساخته شده از هیدروژن مولکولی برخورد کرد و منجر به شکل گیری سحابی خورشیدی شد. هر مولکول این ابر گازی، اندازه حرکت مشخصی داشت و هنگامی که آنها به دور هم جمع شدند، اندازه حرکت تمامی آنها به یکدیگر اضافه شد و طبق قانون پایستگی تکانه، می بایست این اندازه حرکت، نسبت ثابتی با حجم گاز داشته باشد.

بدین ترتیب این دیسک خورشیدی اولیه شروع به چرخش کرده و با گذشت زمان، این اجرام مواد بیشتر و بیشتری را روی خود انباشتند و بار دیگر بواسطه اضافه شدن تکانه موادی که در حال گرد آمدن به دور یکدیگر بودند، دیسک سیاره ای را تشکیل دادند که بعدها سیارک ها، ماه ها، دنباله دارها و سیارات از جمله زمین پدید آمدند و سیاره ما به همراه سایر سیارات بواسطه باقیمانده تکانه ای که در گاز خورشیدی اولیه وجود داشت، امروز نیز می چرخند. (بتازگی نیز دانشمندان واضح‌ترین تصویر ممکن از نحوه‌ی تشکیل سیارات به دور یک دیسک ستاره ای را مشاهده کردند)

تصویری هنری از شکل گیری یک سیستم ستاره ای که گازها و گرد و غبار آن را احاطه کرده است.

همچنان که این دیسک سیاره ای شروع به تخت شدن می کرد، هر سیاره ای چرخان بواسطه وجود یک نیروی گرانشی محلی، در هر نقطه از آن تشکیل شد و شروع به چرخش کرد، به همین دلیل است که تمامی سیارات(به جز ناهید) در یک جهت می چرخند. در ابتدای تاریخ منظومه شمسی و زمان شکل گیری سیارات آرامشی وجود نداشت. توده های مواد در اندازه های ریز و درشت، اغلب به هم برخورد می کردند، یا به هم می چسبیدند و یا از همدیگر جدا می شدند، قطعاتی رها می شدند و همدیگر را می چرخاندند.

تصویری از زمین که فضاپیمای مسنجر به ثبت رسانده است.

گاهی اوقات نیروی گرانش اجسام بزرگ باعث می شد، اشیای کوچک تر در مداری به دام بیفتند. این می تواند یکی از راه هایی باشد که سیارات اقمار خود را به دست آورده باشند. دانشمندان معتقدند همین برخورد اجرام ممکن است ناهید را به چرخش بالعکس وا داشته باشد. البته برخورد یک شیء بزرگ، به اندازه مریخ، در دوره جوانی سیاره ما بر آن تأثیر گذاشته و منجر به تشکیل کرۀ ماه شده است. آیا روزی زمین از چرخش باز می ایستد؟ به دلیل آنکه فضا خود نوعاً یک خلأ است، چیزی وجود ندارد تا زمین و یا هر سیاره دیگری را از چرخش باز دارد. همچون فرفره ای که هیچ اصطکاکی را تجربه نکند، همه آنها تا ابد به چرخش ادامه خواهند داد.

نویسنده: سمیر الله وردی / سایت علمی بیگ بنگ

منابع: spaceplace , universetoday , Solar System

نقل از بیگ بنگ

عطف به عتف - نگاهی به پژوهش و ISI در ایران

امید عمومی - نامه به ریاست جمهوری

مرز بین ایمان و تجربه  

نامه سرگشاده به حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی

آخرین مقالات