چرا دستان پر مقاله دانشگاه‌ها خالی از اختراع است؟

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تربیت مدرس گفت: در ایران حیات صنعت مبتنی بر تغذیه دانش بومی نیست و وقتی صنعتگر بدون نیاز به دانش بومی و تکنولوژی داخلی در بازار می‌ماند، چه نیازی به دانش بومی پیدا می‌کند؟

دکتر فتح‌اللهی در گفت‌وگو با خبرنگار پژوهشی ایسنا با بیان این که باید ساختار صنعت در ایران را طوری سازماندهی کنیم که تداوم حیاتش وابسته به دانش بومی باشد، گفت: نباید مقررات داخل کشور به فعالیت‌های صنعتی که سود‌آوری‌شان بر مبنای علم و تکنولوژی بومی نیست اجازه ادامه فعالیت بدهد.

فتح‌الهی همچنین با اشاره به سرمایه‌گذاری نکردن بخش خصوصی بر روی طرح‌های داخلی، گفت: وقتی سرمایه‌گذار در کشور ما فقط به دنبال سود خودش است و کمترین حقوق را به صاحبان طرح‌ها پیشنهاد می‌دهد، نمی‌توان انتظار بیشتری هم داشت چرا که نگرش سرمایه‌گذاران خصوصی و به طور کلی صنعت ما مبتنی بر استفاده از ایده‌های پژوهشگران و ابداعات مخترعین نیست.

وی همچنین با برشمردن مولفه‌های نظام تحقیقات چون اختصاص بودجه کافی برای تحقیق و شناسایی بخش‌هایی که به دریافت این اعتبارات نیازمند‌تر هستند و نیز راه‌اندازی پایگاه‌های اطلاعات علمی در سطح ملی و جهانی و رابطه آن با روند تولید علم در ایران گفت: به دلیل تحریم‌های چند سال گذشته هم اکنون پایگاه‌های اطلاعات علمی در سطح جهانی در اختیار همه مخترعین و محققین نیست؛ در حالی که همکاری‌های علمی بین دانشمندان کشورهای مختلف از اصول اساسی تولید علم به شمار می‌رود.

به گفته معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس، از طرفی تامین نشدن منابع مالی و دسترسی نداشتن پژوهشگران به ابزار و وسایل تحقیقات نو و غیر فرسوده و ضعف‌های گوناگون مجریان دستگاه‌های ذی‌ربط، همگی در کندی روند تولید علم تاثیرگذار بوده‌اند، هر چند که محققان ایرانی با همه کاستی‌ها از هیچ تلاشی فروگذار نکرده‌اند.

وی در پاسخ به سؤالی در خصوص ارتباط بین پایین بودن تعداد ابداعات و اختراعات با دشواری‌های فرآیند ثبت اختراع و راهکارهای کم کردن این دشواری‌ها گفت: من معتقدم دینامیسم و پویایی اختراع به عنوان یک رفتار علمی یک بحث است و فرآیند آن بحثی دیگر. در کشور ما زیرساختهای لازم برای شتابان کردن توسعه دانشگاهی تا حدودی فراهم شده اما هنوز در فرآیند ثبت و مستند کردن اختراعات ضعیف بوده و لازم است برای ثبت اختراعات در کشور، ساز و کاری فراهم شود تا خود مخترع درگیر مسائل بوروکراتیک آن نشود. همچنین در این فرایند نباید هزینه‌های مربوط به ثبت اختراع را خود مخترع تامین کند و باید از کارشناسان حقوقی ثبت اختراع و بازاریابان متخصص استفاده شود تا این دشواری‌ها تعدیل شود.

فتح‌الهی بالا رفتن نرخ ارز در کشور و افزایش ظرفیت دانشگاه‌های کشور برای پذیرش دانشجویان دکتری و اعضاء هیئت علمی بدون ایجاد تغییر محسوس در منابع مالی را از عوامل ناکارآمدی روند توسعه علمی در کشور دانست و گفت: سیاستهای آموزش عالی در گزینش دانشجویان دکتری و استخدام اعضای هیئت علمی اگر با سستی همراه باشد مسلما نیروی قوی و کارآمدی در دانشگاه‌ها نخواهیم داشت.

وی در بخش دیگری از گفت‌و‌گو با ایسنا، در خصوص نسبت بین تولید علمی دانشگاه‌ها و اختراعات و ابداعات در کشور گفت: ایران بر اساس آمارهای سال 2014 در تامین منابع مالی تحقیق، رتبه 24 را دارد، تعداد دانشمندان و مهندسانی که در توسعه علمی و تکنولوژی کشور نقش بازی می‌کنند، کمتر از یک هزار به ازای هر یک میلیون نفر است و تنها 8 دهم درصد از تولید ناخالص داخلی‌مان را به تحقیق و پژوهش تخصیص می‌دهیم.

فتح‌اللهی تاکید کرد: هر چه برای پژوهش هزینه بیشتری کنیم، نتیجه بهتری هم در انتظارمان خواهد بود. آمریکا بیشترین هزینه پژوهشی را در دنیا از محل تولید ناخالص داخلی دارد و در تولید علمی هم رتبه یک را در جهان دارد.

وی در پایان در خصوص وضعیت تولید علم در دانشگاه تربیت مدرس نیز گفت: به طور متوسط در سال حدود 2200 مقاله علمی در دانشگاه تربیت مدرس تولید می‌شود که با عضویت 600 نفر هیئت علمی در این دانشگاه، این نسبت حدودا یک به چهار است. همچنین مقالات با کیفیت در این دانشگاه 30 الی 40 درصد کل مقالات را تشکیل می‌دهد که بیشتر در حوزه‌های شیمی، فیزیک، علوم زیستی، پزشکی و مهندسی است.

نثل از ایسنا

عطف به عتف - نگاهی به پژوهش و ISI در ایران

امید عمومی - نامه به ریاست جمهوری

مرز بین ایمان و تجربه  

نامه سرگشاده به حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی

آخرین مقالات