زبان علم

علم نه از آن جهت که واقعیت دارد قدرتمند است، بلکه به سبب آنکه قدرتمند است، واقعیت دارد! رسیدن به این نتیجه آسان است که سهم بزرگی از مشکلات اجتماعی ما ریشه در فقر فرهنگ علمی دارد. بنابراین بهتر است از تمامی امکانات موجود به منظور علاقمندی عموم به علم استفاده نمود.

البته خوب می دانیم که امروزه این کار بسی دشوار است! زمانی مردم به علم علاقمند می شوند که حداقل با زبان آن آشنا باشند. اگر یک تئاتر بسیار خنده دار و جالب به زبان انگلیسی پخش شود، بیننده ای برای مردم ایران نخواهد داشت، چون بسیاری از افراد با این زبان نا آشنا هستند، برای علم نیز به همین صورت است! بسیاری از مردم و حتی دانش آموزان و دانشجویان با زبان علم فاصله دارند! گاهی هزینه ساخت چند دقیقه فیلم مستند علمی از کل یک سریال کاملا پوچ بیشتر است (همچون الماس در مقابل خرده شیشه)! درضمن یک فیلم علمی نمایش تلاش علمی و عاشقانه چندین دانشمند طی سالهای متمادی است. با این حال بیننده های کمی دارد، چون این فیلمها به زبان نا آشنای علمی سخن می گوید که حتی از زبان انگلیسی نیز سخت تر است!

اما زبان را باید از کودکی آموخت، چون وقتی بزرگ شدیم، مشغولیات، عادات و سرگرمیهایمان راه را دشوار می کند. متاسفانه در سیستم آموزشی جامعه ما آموزش زبان علم و ایجاد علاقه به علم جایگاهی ندارد! دانش آموزان با اکراه به مدرسه می روند و به جای فراگیری علم و کاربردهای آن متمرکز یادگیری فنی می شوند به نام " راه حل تستی " برای موفقیت در کنکور! در دانشگاه اوضاع کمی بهتر می شود، اما با ایده آل فاصله زیادی دارد! بیشتر افراد مدرکی می گیرند و تمام! جویندگی علم و یا دوران دانشجویی تمام می شود. اکنون یک جوان فارغ التحصیل می ماند و کوهی از مشکلات اجتماعی که آینده روشنی پیش پای او نمی گذارد، همان علاقه ناچیز وی به علم نیز به سرعت دود می شود و به هوا می رود.

بیشتر معلمین و اساتید زحمت کش طبق روشهای سنتی همچون پدری که به فرزندش ماهی می دهد، فقط درس می دهند، از آموزش ماهیگیری خبری نیست! ایجاد انگیزه و پرسش در دانش آموز و دانشجو و فراهم آوری زمینه تفکر و تحلیل علمی بسیار کمرنگ است! ظاهرا همگی از یاد برده ایم که راه حل مشکلاتمان چیست و احتمالا در انتظار راه حل فوق طبیعی نشسته ایم. با این اوضاع صحبت از الفبا و زبان علم برای کسانی که با انواع مشغولیات دست و پنجه نرم می کنند، خنده دار به نظر نمی رسد؟! با تمام این اوضاع و احوال پیچیده باید از جایی شروع کرد و سهم ما در حال حاضر این سایت علمی به منظور پرداختن به زبان علم و تمام سعی ما در تقویت فرهنگ علمی است. امیدواریم حتی اگر در خودتان توان فراگیری زبان قدرتمند علم را نمی بینید، در نشر آن، به ویژه برای دانش آموزان و دانشجویان به ما یاری برسانید!

اکنون این پرسش مهم پدید می آید که چگونه به آموزش زبان علم بپردازیم ؟! اگر چه برخی سایتها همانند تدریس مدرسه ای به نشر اخبار و اطلاعات علمی می پردازند، اما اینکار در فرآیند یادگیری زبان علم نقش کمرنگی دارد! معمولا اطلاعات علمی برای کسی مناسب است که با زبان علم آشناست. ما تصمیم داریم در پست های سریالی " زبان علم" راه دیگری بپیماییم، یعنی آموزش اصول و پدیده های علمی، البته نه به شیوه مدرسه ای، بلکه به روشی که در ذهن بماند و شخص پدیده های مرتبط با آن را دنبال کند! یاد گیری اصول علمی سه نتیجه مشخص دارد : علاقمندی شخص به موضوعاتی که با این اصول درگیرند. ایجاد پرسش و انگیزه برای تفکر هنگام قرار دادن مشاهدات و اطلاعات در چارچوب این اصول. تفکر تحلیلی و ابداع و اختراع.

مشاهدات صرف و پراکنده منجر به تفکر و تحلیل و در نتیجه نظریه علمی نخواهد شد! به همین ترتیب صرف دریافت اطلاعات علمی نیز هیچ کمکی به تفکر تحلیلی و فراگیری علم نخواهد کرد! شما باید از تخیلات فیلسوفانه خود بهره بگیرید تا مشاهدات و اطلاعات به صورت سیستماتیک در مغزتان مورد تحلیل قرار گیرد. در فرآیندآموزش و در طول راه، هرگونه اشتباه و خطا نیز مجاز است. اصول علمی، تخیلات شما را به سوی چارچوب علم می کشاند و اینگونه است که به تدریج شما با علم و زبان علم آشنا می شوید و ...! فایده یادگیری زبان علم چیست؟ این پرسش مهمی است و ما پاسخ خلاصه ای به آن می دهیم.

فواید یادگیری زبان علم :
* از بین بردن مشکلات فانتزی: ممکن بسیاری از ما ندانیم که درصد زیادی از مشکلات ما واقعی و فیزیکی نیست، بلکه از ذهن سرچشمه گرفته و روانی و فانتزی است. آشنایی با علم، ذهن را منسجم کرده و قدرت تفکر را برای درک واقعیت و درنتیجه واقع بینی بالا می برد. نتیجه آن خلاصی ذهن از مشکلات فانتزی و تمرکز بر روی نوع واقعی آن است!
* انعطاف بخشیدن به ذهن: به دلیل قوی بودن حافظه کودکی، آدمی باورها، حساسیتها، خرافات و تعصباتی را که در کودکی به غلط به او آموزش داده اند (از صفات منجمد شده مانند خساست گرفته تا مشکلات خاله زنکی، انواع خرافات و باورهای گاها غلط ایدئولوژیکی و ...) تا آخر عمر به دوش می کشد. علاقه به علم فرآیند انعطاف ذهن برای رهایی از اینهاست. وقتی شخص می فهمد که حتی بدیهی ترین موضوعات همچون هندسه اقلیدسی و یکنواخت بودن زمان مردود می شوند، آماده می شود که به باورهای گذشته خود نیز شک کرده و آنها را نیز به صورت علمی به چالش بکشد!
* کار کشیدن از مغز و جوان نگه داشتن آن: تفکر حتی به اندازه یک تحرک ملایم کالری می سوزاند!
* جایگاه احساس معلوم می شود و آدمی با احساسات خود برای سرنوشت خود تصمیم نمی گیرد!
* و مهمترین فایده علم ، استفاده از آن در زندگی حرفه ای است چرا که دانایی توانایی است!

نویسنده: احمد مصدر / بیگ بنگ

نقل از بیگ بنگ

عطف به عتف - نگاهی به پژوهش و ISI در ایران

امید عمومی - نامه به ریاست جمهوری

مرز بین ایمان و تجربه  

نامه سرگشاده به حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی

آخرین مقالات