آیا سپر سرطان کره زمین در حال ترمیم است؟

لایه ازن که به دلیل غفلت انسان در تولیدات گازهای صنعتی با بحران نازک شدن و سوراخ شدن رو به رو بود به آرامی در حال ترمیم شدن است
هادی معیری نژاد- حفاظ طبیعی کره زمین که در واقع حیات کلیه موجودات را ممکن کرده است در طی قرن بیستم به دلیل غفلت بشر در تولید گازهایی که با ترکیب شیمیایی لایه ترکیب شده و آن را تخریب کردند در بعضی از مناطق نظیر قطب جنوب و استرالیا بسیار نازک شده بود.

در دهه هشتاد و نود میلادی این شایعات چنان گسترده شده بود که می گفتند استرالیا به دلیل سرطان زا بودن این قاره سیاست درهای باز برای مهاجرت را اجرا می کند تا از سیر معکوس جمعیت که در حال مهاجرت از این قاره هستند جلوگیری کند.

لایهٔ اُزون لایه‌ای به ضخامت 3 میلی‌متر در لایهٔ استراتوسفر جو زمین است با غلظت بالایی از مولکول ازون o3

این لایه در سال 1913 توسط دو فیزیک‌دان فرانسوی به نام‌های شارل فابری و هانری بویسون کشف شد. این لایه با جذب 99.9-95 درصد پرتو فرابنفش خورشید، موجب ادامهٔ زندگی بر روی کرهٔ زمین می‌شود. لایه اُزون پرتوهای پرانرژی فرابنفش را جذب کرده و آن‌ها را به شکل پرتوهای فروسرخ در می‌آورند و به سطح زمین می‌فرستند.

در اوایل سال 1930، ترکیباتی به نام کلروفلوئوروکربنها (سی‌اف‌سی‌ها) در ایالات متحده آمریکا اختراع‌شد و در صنعت و خانه مورد استفاده قرار گرفت. این ترکیبات به استراتوسفر راه یافتند و عناصر کلر و برم موجود در آن‌ها طی واکنش‌های شیمیایی موجب تخریب تدریجی لایهٔ اُزون شدند. به ویژه، لایهٔ اُزون بر فراز قطب جنوب به شدت کاهش یافته‌است.

در اوایل سال 1970، پژوهشگران شروع به بررسی اثر مواد شیمیایی مختلف بر روی لایهٔ اُزون کردند؛ به ویژه سی‌اف‌سی‌ها که دارای کلر هستند. اگر کلر از استخرهای شنا، گیاهان صنعتی، نمک دریا و آتشفشان‌ها به استراتوسفر برسد، به آسانی با باران موجود در تروپوسفر ترکیب می‌شود. اما کلرهایی که در سی‌اف‌سی‌ها وجود دارند، به علت پایداری بسیار این ترکیبات، در آب باران حل نمی‌شوند و با گذشت زمان به سوی استراتوسفر حرکت می‌کنند و هیچ فرایند طبیعی نمی‌تواند مانع از این امر بشود. این ترکیبات معمولاً از هوا سنگین‌تر هستند، اما در فرایندی که حدود 2 تا 5 سال به طول می‌انجامد، به سمت بالا حرکت می‌کنند.

در سال 1987، سازمان ملل متحد توافق‌نامه‌ای جهانی برای متوقف‌کردن تولید، فروش و پخش سی‌اف‌سی‌ها تهیه‌کرد. این توافق‌نامه به توافق‌نامهٔ مونترآل یا پروتکل مونترآل معروف است. اتحادیهٔ اروپا برای حفاظت از لایهٔ ازون گامی فراتر از الزامات توافق‌نامهٔ مونترآل نهادند. بر اساس این توافق‌نامه، تولید سی‌اف‌سی‌ها متوقف‌شد و ترکیبات تازه‌ای به نام هیدروکلروفلوئوروکربن‌ها (اچ‌سی‌اف‌سی‌ها) به وجود آمدند و استفاده از آن‌ها به سطح خاصی محدود شد.

لایهٔ ازون سالانه کوچک‌تر از پیش می‌شود. به طوری که آمار ناسا در 13 سپتامبر 2007 نشان‌داد که حفره اُزون به اوج خود رسیده‌است و لایهٔ ازون تنها می‌تواند 9.7 میلیون مایل مربع (یعنی به قاره‌ای به اندازهٔ آمریکای شمالی) را پوشش‌دهد. سوراخ لایهٔ اُزون در قطب جنوب به حد اعلای خود رسیده‌است. دلیل این پدیده نیز ورود کلرهای موجود در مواد شیمیایی ساخته‌شده توسط انسان‌ها به استراتوسفر است. محدودیت‌های سخت‌گیرانه برای تولید سی‌اف‌سی‌ها باعث شده‌است که سازمان جهانی هواشناسی به این نتیجه برسد که حفرهٔ ازون تا سال2045 بهبود خواهد یافت

ترمیم لایه در سال های اخیر
در یک گزارش تازه سازمان ملل متحد خبر داده است که لایه اوزون که در دهه‌های گذشته به شدت صدمه دیده بود، در حال ترمیم شدن است. لایه اوزون مانعی در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید است که از جمله عوامل سرطان‌زا محسوب می‌شود.

به گزارش دویچه وله سازمان ملل متحد پیش‌بینی کرده است که لایه اوزون تا نیمه قرن حاضر به شکل قابل توجهی ترمیم می‌‌شود. این لایه در مناطق قطب شمال و عرض متوسط جغرافیایی زمین احتمالا در سال 2050 به همان وضعیتی برمی‌گردد که در سال ۱۹۸۰ داشته است. این نتیجه تحقیقات انجام شده توسط برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) و سازمان جهانی هواشناسی (WMO) در نیویورک است. بعدها لایه اوزون در قطب جنوب نیز ترمیم خواهد شد.

هم‌زمان کارشناسان هشدار می‌دهند که افزایش تولید گاز کربنیک می‌تواند بر این تحول مثبت غلبه کند. در گزارشی که آخیم اشتاینر، مدیر برنامه محیط زیست سازمان ملل ارائه داده است، حدود 3000 دانشمند هم‌کاری کرده‌اند.

کارشناسان معقتدند که این تحول مثبت بیش از همه نتیجه قطعنامه مونترال در سال 1987 است. با امضای این قطعنامه 190 کشور خود را موظف کردند که از به‌کارگیری و تولید مواد شیمیایی که لایه اوزون را نابود می‌کند، خودداری کنند. از مهم‌ترین این مواد کلرفلورکربن‌ها (FCKW) هستند که در حال حاضر استفاده از آن به شدت محدود شده و در آینده کاملا متوقف خواهد شد.

کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که با شروع ترمیم لایه اوزون بین سال‌های 1989 تا 2030 سالانه به طور متوسط از دو میلیون مورد سرطان پوست جلوگیری می‌شود. از این گذشته از میزان آسیب‌هایی که به قوه بینایی و سیستم ایمنی بدن بسیاری از انسان‌ها زده می‌شد، کاسته شود. کم شدن حفره اوزون برای تغییرات آب‌و هوایی زمین هم تاثیرات جانبی مثبت دارد، زیرا یکی از عوامل بزرگ شدن حفره اوزون برخی از انواع گازهای گلخانه‌ای هستند که ممنوع شده‌اند.

نقل از خبر آنلاین

عطف به عتف - نگاهی به پژوهش و ISI در ایران

امید عمومی - نامه به ریاست جمهوری

مرز بین ایمان و تجربه  

نامه سرگشاده به حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی

آخرین مقالات