اَبر سرمایش

داستان از آنجا آغاز شد که… فردای آن روز منظره ای مشاهده می شود که کمتر کسی در دنیا قادر به شکار آن خواهد بود! یالهای منجمد و پوشیده از یخ ریزه های یک هزار اسب در میان دریاچه زیر نور آفتاب می درخشد!

تندیسهای طبیعی و یخ زده سرهای یک گله اسب که از دریاچه منجمد بیرون زده، به راستی هر بیننده ای را در مورد واقعی بودن آن به شک می اندازد! موضوع با عقل و منطق جور نیست. احتمالا برخی فرقه ها که به دلایل خرافی دست به خود کشی گروهی میزنند، با دیدن این منظره، اسبها را به کیش خود می پنداشتند. اما اگر اسبها اقدام به خودکشی گروهی نکرده اند، پس چه اتفاقی افتاده است؟!… علم چه توضیحی دارد؟

در زمستان ۱۹۴۲ ، جنگلی در نزدیکی دریاچه لادوگای روسیه بمباران می شود. جنگل آتش می گیرد و یک گله اسب به ناچار به دریاچه پناه می برند. اسبها قصد داشتند شنا کنان با سرهای بیرون زده از آب به سمت ساحل مقابل فرار کنند. اما ناگهان … اَبر سرمایش. آب اگر به تدریج و آرام سرد شود، در صفر درجه یخ می زند، اما اگر همانند دریاچه لادوگا در آن شب به سرعت سرد شود اتفاق دیگری می افتد! در این حالت یخ زدن آب به تاخیر می افتد و در دمای زیر صفر درجه نیز به صورت مایع باقی میماند. این یعنی ابر سرمایش، حالتی که بدون شک ناپایدار است و برای هر سیستم ناپایدار باید منتظر یک اتفاق غیر منتظره بود! آب در حالت ابر سرمایش تنها نیاز به یک نطفه بلورین دارد تا گسترش یافته و کاملا یخ بزند.

حتما حدس زده اید که چه بلایی بر سر اسبها آمده است. یال یا دم اسبها حامل ذرات ریز یخ بوده که نقش نطفه بلورین را بازی کرده اند و با ورود آنها به دریاچه … ناگهان صدایی بزرگ در منطقه می پیچد و دریاچه یخ می زند! آنچه باقی می ماند گورستانی برای اسبهاست. انجماد آب که برف را تولید می کند، همانند میعان آن که باران می آفریند، نیاز به نطفه دارد و ناخالصیها می توانند خالق این نطفه ها باشند.آب بسیار خالص مدتها می تواند در حالت ابر سرمایش باقی بماند. اکنون اجازه دهید چند پرسش در این رابطه بیان کنیم.
– چرا در میان میلیونها بلور برف هیچکدامشان به یکدیگر شبیه نیست؟
– نوشابه ای را از فریزر خارج می کنید و همین که سعی دارید درب آن را باز کنید، ناگهان یخ زده و گاهی حتی شیشه آن می شکند! چرا؟
– پدیده فوق جوش و بخار اشباع چیست؟ چه ارتباطی با اتاق ابر ویلسون که اختراع آن جایزه نوبل را برایش همراه داشت، وجود دارد؟
– احتمالا شنیده اید که بایدمواظب داغ کردن آب در مایکروویو باشید! چرا؟

نویسنده : احمد مصدر – عضو پیوسته بیگ بنگ

منابع بیشتر:

ساعت سرمستی، هیوبرت ریوز، ترجمه رضا فرنود و سیروس سهامی، چاپ اول ، نشر قطره، ص ۱۲۲
youtube , Frozen horses , spontex

نقل از بیگ بنگ

عطف به عتف - نگاهی به پژوهش و ISI در ایران

امید عمومی - نامه به ریاست جمهوری

مرز بین ایمان و تجربه  

نامه سرگشاده به حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی

آخرین مقالات