افسانه‌های علمی

با وجود پیشرفت علم و فناوری، باورها و عقاید نادرست درباره زندگی مدرن بشر هم بیشتر شده است. در فرهنگ و دنیای اطراف ما موضوعاتی وجود دارد که طی قرن‌ها و عصرها سینه به سینه نقل شده و به بخشی از باورها و اعتقادات مردم تبدیل شده‌اند، به گونه‌‌ای که بسیاری، آنها را درست پنداشته و باور کرده‌اند.

جدای از باورها و افسانه های قدیمی که در روح و جان قبایل، گروه های مردمی و حتی مردم یک کشور رسوخ کرده، این روزها و با پیشرفت دانش و فناوری، برخی کج فهمی ها و باورهای نادرست علمی نیز مزید بر افسانه های قدیمی، نگاه مردم به دستاوردهای دنیای نوین را دستخوش شک و ابهام یا کج اندیشی کرده است. در ادامه به برخی از این باورهای غلط دنیای مدرن خواهیم پرداخت و میزان درستی یا نادرستی آنها را بررسی خواهیم کرد.

رعد و برق، 2 بار به یک نقطه اصابت نمی کند

رعد و برق حتما می تواند دوباره به یک محل اصابت کند. در حقیقت این موضوع کاملا رایج بوده و به دفعات اتفاق افتاده است. به عنوان مثال ساختمان امپایر استیت در ایالات متحده، هر سال حدود 25 بار مورد اصابت صاعقه قرار می گیرد. رعد و برق ساختمان ها و درختان بزرگ را بارها و بارها مورد اصابت قرار می دهد. در یک محوطه بزرگ
رعد و برق قبل از حرکت به سمت شیء مرتفع بعدی و دور شدن از بلندترین شیء موجود، چند بار آن را مورد اصابت قرار می دهد.

در فضا، بی وزنی وجود دارد

در فضا نیروی گرانشی زیادی وجود دارد؛ خیلی زیاد. در واقع نیروی جاذبه باعث می شود ستاره ها به دور مرکز کهکشان گردش کرده و زمین به دور خورشید بچرخد یا ماهواره بتواند به دور زمین بچرخد. علت این که فضانوردان در فضا بی وزن به نظر می رسند این است که آنها به دور مدار زمین می گردند و این گردش مداوم نیروی گریز از مرکزی تولید می کند که با نیروی گرانش برابر است، اما در جهت مخالف اعمال می شود. همین موضوع باعث ایجاد حس بی وزنی و نبود گرانش در فضانوردان یا ماهواره هاست. به طور خلاصه آنها همواره در حال سقوط هستند، اما هرگز فرود نمی آیند. در مداری که این روزها فضانوردان معمولا به آنجا می روند یعنی در ارتفاع 400 کیلومتری سطح زمین؛ نیروی جاذبه تنها در حدود 10 درصد نسبت به روی زمین کاهش می یابد.

انسان در خلأ موجود در فضا از هم می پاشد

این تفکر برگرفته از فیلم های علمی ـ تخیلی است و در دنیای واقعی جایی ندارد. انسان در مواجهه با خلأ امکان زنده ماندن به مدت کوتاه و تا زمانی که به طور کامل بازدم انجام نداده را دارد. این موضوع جلوی از هم پاشیدن ریه ها را می گیرد. فشار درونی بدن انسان که ناشی از پمپاژ خون به درون رگ هاست برای مقابله با فشار اتمسفر تکامل پیدا کرده است. مواجهه با خلأ باعث پاره شدن مویرگ های سطحی بدن و مویرگ های ریه شده و این موضوع بعد از چند ثانیه باعث مرگ می شود. گرچه بدون اکسیژن ممکن است انسان دچار بیهوشی شده و در اثر خفگی جان بدهد. این یکی از دلایل اهمیت لباس های مخصوص فضایی است. آنها به ما اجازه نفس کشیدن در فضای خلأ را می دهند.

انسان فقط از 10 درصد مغز خود استفاده می کند

اگر این موضوع درست باشد پس چرا تقریبا آسیب دیدن هر بخشی از مغز باعث صدمه دیدن رفتارشناختی حیاتی یا عملکرد تنظیمی بدن می شود. این افسانه با نقل های مختلف آن حاکی از آن است که ما فقط از 10 یا 20 درصد عزیزترین انداممان استفاده می کنیم، اما تکنیک های تصویربرداری و داده برداری از مغز نشان می دهد که ما در انجام یک وظیفه یا چند کار مختلف از بیشتر قسمت های مغز و حتی تمام آن استفاده می کنیم. آنچه قطعا و مسلما درست است این که همه ما کمتر از حداکثر ظرفیت ذهنی و مغزی در زندگی روزمره مان استفاده می کنیم که احتمالا همین موضوع منشا این تصور غلط است.

آلبرت اینشتین در درس ریاضی ضعیف بود

هر طور حساب کنید اینشتین همیشه در ریاضیات خوب و قوی بود. دیگر نسخه های این افسانه ادعا می کند اینشتین کلا دانش آموز ضعیفی بوده است. هیچ مدرکی برای این ادعا وجود ندارد. در واقع رکوردهای باقیمانده نشان می دهد اینشتین جوان در کلاس های خود عملکرد خوبی داشته و نمرات بالایی دریافت می کرده است.

در حقیقت این ادعا یک بهانه خوب برای بچه هایی است که از تمام توانشان استفاده نمی کنند و به این بهانه سعی در متقاعد کردن والدینشان دارند. پس بهتر است از این ادعا که اینشتین دانش آموز تنبلی بوده دست بردارند و بیشتر درس بخوانند.

خفاش ها کور هستند

خفاش ها خوب می بینند. خفاش هایی مانند Chiroderma villosum (خفاش چشم درشت مودار) چشم دارند و چشمان آنها هم به درستی می بیند. به همین سادگی! بنابراین منشا این افسانه چیست؟ خفاش ها مانند سگ ها بشدت به حس شنوایی و بویایی خود متکی هستند. در حقیقت خفاش ها با استفاده از یک سیستم فوق پیشرفته مبتنی بر صوت به نام اکو لوکیشن (سیستم تعیین مکان به وسیله انعکاس صوت) قادر به پرواز در شب و شکار صیدهای تقریبا نامرئی در تاریکی هستند. شاید به همین دلیل است که این مخلوقات در تاریکی دچار سراسیمگی نمی شوند و باعث می شود مردم فکر کنند که چشمان آنها صرفا تزئینی است و این حیوانات کور هستند.

بیرون رفتن در هوای سرد باعث سرماخوردگی می شود

سرماخوردگی بر اثر یک عفونت ویروسی سیستم تنفسی ایجاد می شود. این گونه نیست که اگر یک روز سرد شما بدون شال گردن و دستکش برای خرید نان تا سر کوچه بروید و برگردید، ویروس ها به شکل جادویی وارد بدن شما شوند. اغلب اوقات، زمانی ویروس ها وارد بدن ما می شوند که در یک محیط بسته و در تماس نزدیک با افرادی که قبلا آلوده هستند، باشیم. این به آن معناست که شما با ماندن در یک اتاق گرم و مجهز به شومینه با دوستان و اقوام بیشتر از زمانی که در خیابان های یخ زده به تنهایی قدم می زنید، خود را در خطر بیمار شدن و سرماخوردگی قرار داده اید.

شیرینی کودکان را بیش فعال می کند

به کودکان اجازه دهید کیک بخورند. پژوهشگران هیچ ارتباط قابل توجهی میان مصرف شیرینی جات و بیش فعالی پیدا نکرده اند. تجزیه و تحلیل های مختلف منتشر شده در مجله انجمن پزشکی آمریکا که شامل 16 مطالعه معتبر بود هیچ ارتباط معناداری بین مصرف قند و عملکردهای شناختی یا رفتاری کودکان نشان نمی دهد. البته ارتباط معناداری میان مصرف قند و چاقی وجود دارد، بنابراین والدین باید بدانند که چه زمانی پشمک را از دسترس کودکشان خارج کنند.

discovery / مترجم: آتنا حسن آبادی

نقل از جام جم

امید عمومی - نامه به ریاست جمهوری

مرز بین ایمان و تجربه  

نامه سرگشاده به حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی

آخرین مقالات