تضعیف میدان معناطیسی زمین!

وجود و بقای حیات روی زمین وابسه به وجود و بقای میدان مغناطیسی زمین است. اگر میدان مغناطیسی نبود نه تنها ذرات بادهای خورشیدی سطح زمین را از موجودات زنده پاک می کردند. بلکه جو زمین نیز توسط توفان های خورشیدی به باد می رفت. سیاره مریخ نمونه ای از زمین بدون میدان مغناطیسی است . بنابراین برای بقای خودمان هم که شده بد نیست پی به ماهیت میدان مغناطیسی زمین ببریم. اکنون اولین مجموعه از تصاویر به‌دست آمده از گروه ماهواره‌های سوارم (Swarm) نشان می‌دهد که میدان مغناطیسی زمین درحال ضعیف‌تر شدن است.

این نقشه تغییرات سیگنال‌های مغناطیسی منتشر شده از هسته زمین را نشان می دهد. در منطقه آبی شاهد ضعیف تر شدن و در نقطه قرمز شاهد تقویت این میدان مغناطیسی هستیم.

ضعیف شدن میدان مغناطیسی زمین

 این محاسبات جدید که در طول ۶ ماه گذشته انجام گرفته‌اند نشان می‌دهند که میدان مغناطیسی زمین به اندازه‌ای ناچیز اما پایدار رو به ضعیف‌شدن گذاشته‌است و بیشترین کاهش نیز در نیمکره غربی رخ داده‌است. این گروه ماهواره‌ای که در نوامبر ۲۰۱۳ به فضا پرتاب شده‌اند، چشم‌اندازی بسیار دقیق را از میدان مغناطیسی زمین که ساکنان این سیاره را از گزند بمباران‌های کیهانی و ذرات باردار در امان نگه‌داشته، در اختیار دانشمندان قرار داده‌است. در برخی از مناطق از قبیل اقیانوس هند جنوبی، شدت میدان مغناطیسی از ماه ژانویه به بعد، افزایش یافته‌است، اگرچه گرایش کلی این میدان رو به ضعیف شدن است. محاسبات جدید همچنین حرکات شمال این میدان را به سوی سیبری تایید می‌کنند. به گفته آژانس فضایی اروپا، میدان مغناطیسی زمین به‌ویژه در بخش آتلانتیک جنوبی ضعیف است که این ضعف دشواری‌های زیادی، از جمله نقص فنی ماهواره‌ها را به‌دنبال داشته‌است. برخی از متخصصان براین باورند ضعیف شدن میدان مغناطیسی آغازگر پدیده وارونگی این میدان است،‌ پدیده‌ای که طی آن قطب شمال و جنوب میدان مغناطیسی جا‌به‌جا می‌شوند.

میدان مغناطیسی زمین که در اطراف زمین جریان دارد از ورود ذرات باردار و بادهای مضر خورشیدی جلوگیری می کند.

منشاء میدان مغناطیسی زمین و آینده آن

منشاء میدان مغناطیسی زمین، نتیجه حرکت میدان مغناطیسی در هسته آهنی آن است. میدان مغناطیسی هسته زمین در مقایسه با سطح سیاره ۵۰ برابر قوی تر است. احتمالا زمین در کل عمر ۴.۵ میلیارد ساله خود میدان مغناطیسی داشته است. به احتمال زیاد در اوایل شکل گیری زمین، کل هسته آن مذاب بوده است، اما در حال حاضر تنها هسته خارجی آن مذاب است و بدلیل فشار بسیار زیاد ، هسته داخلی جامد شده است. این بدان معناست که احتمالا مغناطیس اولیه زمین قوی تر از امروز آن بوده است. میدان مغناطیسی هنگامی تشکیل می شوند که بارهای الکتریکی از میان مواد مغناطیسی مانند آهن عبور کنند. هر ماده مغناطیسی شده ای دو قطبی است که به این معنی است که یک قطب شمال و یک قطب جنوب مغناطیسی دارد و مسیر حرکت این خطوط هم از قطب شمال به قطب جنوب است. با عبور خطوط این میدان مغناطیسی از قطب شمال ماده مغناطیس شده به سمت قطب جنوب، یک میدان مغناطیسی خارجی در اطراف جسم ایجاد می شود که می تواند بر چیزهای دیگری که خیلی به آن نزدیک شوند، تاثیر بگذارد.

میدان مغناطیسی زمین شبیه به یک آهن ربا عمل می کند، انگار که یک آهن ربای غول آسا در هسته زمین از قطب شمل به قطب جنوب کار گذاشته شده است. ولی هسته زمین ذوب شده، در نتیجه یک جریان الکتریکی چرخشی در هسته سیاره ما، میدان مغناطیسی زمین را به آن القا می کند. یکی از نتایج این امر این است که تحت شرایط خاصی، میدان مغناطیسی زمین به طور متوسط هر ۲۰۰ هزار سال می تواند برعکس شود. میدان مغناطیسی زمین کاملا بر محور چرخش سیاره منطبق نیست، بلکه یک اختلاف زاویه ۱۱ درجه ای با آن دارد. البته این زاویه همواره ثابت نیست؛ قطب های مغناطیسی به طور دائم در حرکتند و قطب مغناطیسی ( نزدیک به قطب شمال جغرافیایی ) در چهار سده اخیر نزدیک به ۱۱۰۰ کیلومتر در سرزمین های قطبی کانادا جا به جا شده است.

میدان مغناطیسی زمین که از قطب شمال تا قطب جنوب سماوی کشیده شده از زمین در برابر اشعه ها و توفان های خورشیدی محافظت می کند.

جالب اینجاست که به رغم اندازه بزرگ زمین، میدان مغناطیسی آن ضعیف تر از میدان مغناطیسی آهن ربای یخچال است. با این حال ، این میدان هنوز آنقدر بزرگ هست که بتواند ما را از پرتوهای زیانبار خورشید و پرتوهای کیهانی در امان نگه دارد. میدان مغناطیسی زمین دارد ضعیف تر می شود اما کسی دلیل آن را نمی داند، با این وجود دلیل برای نگرانی وجود ندارد، سوابق نشان می دهد که شدت این میدان، متناوبا در حال کم و زیاد شدن بوده است. اگر کاهش شدت میدان مغناطیسی زمین ادامه یافته و این میدان دچار کاهش چشمگیری به نسبت فعلی خود شود، احتمال این می رود که جهت این میدان برعکس شود. اما بر خلاف باور عمومی ، چنین رخدادی به معنای پایان جهان نیست. می دانیم که در چند میلیارد سال گذشته ، میدان مغناطیسی زمین چندین بار برعکس شده و حیات کماکان ادامه یافته است. در نتیجه هیچ دلیلی وجود ندارد که یک تغییر دیگر در میدان مغناطیسی زمین ، هیچ اثری ویرانگری بر جا نمی گذارد. تنها خطر وقتی است که میدان مغناطیسی زمین کاملا ناپدید شود، ولی تا وقتی که زمین یک هسته مذاب دارد ، میدان مغناطیسی اش ادامه خواهد داشت.

منابع: dailymail , NASA , Earths magnetic field

نقل از بیگ بنگ

مرز بین ایمان و تجربه  

نامه سرگشاده به حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی

آخرین مقالات