فناوری و نوآوری

”فناوری“ دربردارنده كليه روش‌ها، فرآيندها, سيستم‌ها و مهارت‌هايی است که جهت تبديل منابع به محصولات بکار گرفته می‌شوند. به هرگونه تغيير و تحول در فناوری (ترک روشهای قديمی و سنتي انجام امور) ”نوآوري“ اطلاق مي‌شود. از جمله مهم‌ترين انواع نوآوری، مي‌توان به ”نوآوری در محصول“ و ”نوآوری در فرآيند“ اشاره كرد.

نوآوری در فرآيند عبارتست از ايجاد تحولات موثر در روشهای توليد بروندادها و محصولات. نوآوری در محصول نيز دربرگيرنده تغييرات و تحولاتِ ايجادشونده در خودِ بروندادها (اعم ازمحصولات و خدمات) است.

چرخه عمر فناوری

اين چرخه با شناسايی يک نياز آغاز شده و با تدارك روش‌هايی براي برطرف‌کردن آن‌ها از طريق علوم ويا دانش‌های کاربردی دنبال مي‌شود.

·اشاعه نوآوري‌های فناورانه: افرادي که فناوری‌هاي نوين را برمی‌گزينند به ترتيب در پنج گروه ذيل تقسيم‌بندي می‌شوند:

1.نوآوران: اين دسته از افراد معمولاً ماجراجو هستند، بطوريكه که برخی افراد, آنان را خودرای و يک‌دنده و يا حتی افراطی تلقي مي‌كنند.

2.پذيرندگان پيشرو (زودهنگام): موفقيتِ فناوری‌هاي نوين برای اين افراد, بسيار حائز اهميت است. زيرا اغلب داراي رهبراني نوگرا و ايده‌پرداز هستند.

3.اکثريت پيشرو (زودهنگام): اين دسته ازبرگزينندگان, تعمق بيشتری روی مسائل مي‌كنند و تصميم‌گيری‌شان مبنی بر بکارگيری فناوري‌های نوين، نيازمند زمان بيشتری است.

4.اکثريت پسرو (ديرهنگام): اين گروه نسبت به تحولات فناورانه بدبين می‌باشند و رويکردشان به نوآوری, با احتياط فراواني همراه است و غالباً در اثر افزايش نيازهاي اقتصادی يا فشارهای اجتماعی, فناوري‌هاي جديد را مي‌پذيرند.

5.عقب‌مانده‌ها: اين گروه نيز اغلب به خاطر انزوا و ديدگاه‌های محافظه‌کارانه خود، بسيار بدبينانه نسبت به نوآوری و تحول مي‌نگرند.

نوآوری فناورانه در يك محيط رقابتی

تصميم‌گيري‌هاي راجع‌به فناوری و نوآوری بسيار استراتژيك هستند و بايد به روشي كاملاً سيستماتيك با آنان روبرو گرديد.

الف. پيشتازان فناوری:

پيشتازبودن در فناوری, مستلزم تحمل هزينه‌ها و مخاطرات بسياری است, به‌همين خاطر، الزاماً بهترين رويکرد براي يك سازمان محسوب نمي‌شود.

مزايای پيشتازبودن درفناوری: چيزی که نوآوران و پيشتازان در فناوری را به خود جلب می‌نمايد، امکان كسب سود بسيار بالا و مزايای ناشی از ”نفرِ اول بودن“ است. در صورتی که اين پيشتازبودن در فناوری, کارآيی سازمان را نسبت به ديگر رقيبانش بالاتر ببرد، سبب ايجاد يک برتري و مزيت هزينه‌ای خواهد شد.

ب. دنباله‌روان فناوری:

نه هيچ‌يک از سازمان‌ها به‌طور مساوی مستعد پيشتازبودن در فناوری هستند و نه اينكه سوددهی پيشتازبودنبرای همه آنان يكسان است.

از پيروبودن در فناوري می توان براي حمايت از استراتژي‌های كم‌هزينگي و تمايز خود بهره برد.

زمان‌ پذيرفتن فناوری وابسته به نيازهای استراتژيك سازمان و مهارت‌های فناورانه موجود در سازمان (هم‌پايه منافع بالقوه فناوري جديد) است.

ارزيابي نيازهای فناوری

ارزيابي نيازهای فناوری يک سازمان, مشتمل بر برآورد فناوری‌های موجود و ارزيابي روندهاي محيطي موثر در صنعت, است.

·برآورد فناوری‌های موجود: مميزي فناوری امكان مي‌دهد تا فناوری‌های کليدی را كه سازمان بدان‌ها وابسته و متكي است مشخص شوند. مهمترين بعد يک فناوری نوين، ارزش رقابتی آن است. يکی از فنون سنجش ارزش رقابتی، دسته‌بندي فناوري در يكي از گروه‌هاي ذيل است: فناوری‌های نوظهور، فناوری‌های درحال‌تكامل (پيشرونده)، فناوری‌های کليدی و فناوری‌های بنيادين.

·ارزيابي روندهاي فناورانه محيطي: درست همانند تمامی انواع برنامه‌ريزی‌ها، تصميمات مرتبط با فناوری نيز بايد بين توانمندي‌های درونی سازمان (نقاط ضعف و قوت) و فرصت‌ها و تهديدهای خارجی توازن برقرار کند.

1.ترازيابی: در طی اين فرآيند، تجربيات, دانش, و فناوری‌های سازمان با ديگر شرکت‌ها مقايسه می‌شود. لازم به ذکر است که در صنايع مختلف, ترازيابيِ فناوري‌هاي يك سازمان با ديگر رقيبان، متفاوت است.

2.رصد جهاني: اين فرآيند بر هرآنچه در حوزه امور سازمان, ممكن و قابل انجام است و آنچه که در حال توسعه است، متمرکز مي‌گردد. در اين فعاليت كوشش مي‌شود تا از طريق رصد و پايش جهان, فناوری‌هاي نوين و نوظهور در يك صنعت, كشف و شناسايي گردد.

نحوه تصميم‌گيری درمورد نوآوری‌هاي فناوري

بايستي تصميم‌گيری درباره نوآوری‌هاي فناورانه, بين بسياری از عوامل مرتبط، توازن برقرار کند. موثرترين رويکرد به فناوری, نه‌تنها به توانايي فناوری در حمايت و برآوردن نيازهای استراتژيک سازمان وابسته است, بلکه به توانمندي‌ها و قابليتهای سازمان در به‌کارگيری موفقيت‌آميز فناوری نيز بستگی دارد.

·ميزان پذيرش بازار (موردانتظار): نخستين مساله‌اي که بايد در تدوين يک استراتژی در باب نوآوری‌هاي فناورانه به آن پرداخت، پتانسيل بازار است.

1.هنگام برآورد ميزان تقاضای بازار، مجريان بايد دو چيز را مشخص نمايند: اول اينكه, بايد در کوتاه‌مدت، کاربردی که نشانگر ارزش و اهميت فناوری نوين باشد، ارايه شود. ديگر اينكه, بايد مجموعه‌ای از کاربردها در طولانی‌مدت وجود داشته باشد که نشان دهند فناوری نوينوسيله‌ای قطعي برای رفع آن دسته از نيازهاي بازار است.

·امکان‌سنجی فناورانه: ممکن است برخی از موانع فنی, باعث سد راه يا ايجاد وقفه در پيشرفت گردند.

·توجيه اقتصادی: اين مورد نيز ارتباط بسيار نزديکی با امکان‌سنجی فناورانه دارد. مجريان بايد اين مساله را نيز در نظر بگيرند که آيا پروژه,دربردارنده محرك ماليِ (بازده محتملِ) خوبي هست يا خير.

·توسعه شايستگی‌های آينده: سازمانها موظفند استراتژي‌های خود را بر اساس شايستگی‌های محوری‌شان تدوين نمايند. اين مساله درباره استراتژي‌های فناورانه و نوآورانه نيز صادق است.

·تناسب سازمانی: آخرين مواردی که بايد هنگام تصميم‌گيری در رابطه با نوآوری‌های فناورانه, به آنها پرداخت، عبارتند از: فرهنگ سازمان، علايق مديران و انتظارات ذي‌نفعان و سهامداران. معمولاً سازمان‌های سردمدار فناوری, استراتژی‌های فناوريِ مبني بر ”رقابتِ تهاجمی“ و ”اولين‌بودن“ را برمي‌گزينند. در بسياری موارد نيز، مجرياني كه دغدغه هزينه‌ها را دارند بيشتر ترجيح مي‌دهند وارد كار نشوند تا اينكه در شرايط شكست قرار گيرند.

نحوه دستيابي به فناوری‌های نوين

در بسياری از صنايع، عمده‌ترين منابع فناوری نوين، سازمان‌هايی هستند كه از فناوري موردنظر استفاده مي‌كنند. اساساً چگونگی اکتساب فناوری نوين، تصميم‌گيری بين خريد يا ساخت فناوری است.

·توسعه داخلی: توسعه فناوری نوين در يک شرکت, امكان ايجاد و حفظ امتياز انحصاريت فناوری را برای شرکت مقدور می‌سازد.

·خريد: تقريباً اغلب فناوری‌ها را مي‌توان در محصولات و فرآيندهايي که به سادگی و آزادانه قابل‌خريد می‌باشند, يافت.

·قرارداد توسعه: در صورتی که فناوری موردنظر موجود نباشد ويا شرکت منابع يا زمان کافی جهت توسعه آن را دراختيار نداشته باشد، مي‌تواند با انعقاد قراردادي (به کمک منابع خارجی) به توسعه فناوری موردنظر بپردازد.

·دريافت امتياز: فناوری‌هايي را که نمي‌توان به‌سادگی در غالب يك محصول (يا جزيي از يك محصول) خريداري نمود, می‌توان با پرداخت هزينه‌ای, تحت امتياز (ليسانس شرکت سازنده) بدست آورد.

·دادوستد فناوری: يکی ديگر از روش‌های دستيابی به فناوری نوين دادوستد يا تبادل فناوری می‌باشد.

·همكاري‌هاي تحقيقاتی و سرمايه‌گذاري مخاطره‌پذير مشترك: همكاري‌هاي در راستای توسعه فناوری‌های نوين تشکيل می‌گردند.

·دستيابی به مالک فناوری: در صورتی که شرکتی فاقد فناوری موردنظر باشد و در عين حال مايل به کسب مالکيت آن فناوري باشد، می تواند شرکت صاحب فناوری را خريداری نمايد.

فناوری و سِمُت‌های مديريتی

معمولاً در سازمانهای بزرگ, مسائل حوزه فناوري جزء مسؤوليت‌های معاونان تحقيق و توسعه است. اخيراً شرکت‌هاي زيادي سِمُت جديدی با عنوان ”مدير ارشد فناوری“ را ايجاد کرده‌اند. دامنه مسؤوليت‌های مدير ارشد فناوری بسيار فراگير و منسجم, و در سطح كلان شركت است.

·در يك سازمان, افرادي كه نقشي کليدی در دستيابی و توسعه فناوری‌های نوين بازي‌ مي‌كنند عبارتند از: نوآور تکنيکی، قهرمان توليدگر محصول و قهرمان ارشد اجرايي.

1.نوآور فني: فناوری نويني را توسعه می‌دهد ويا مهارت‌هاي کليدی موردنياز براي نصب يا بكارگيري فناوری را دارد.

2.قهرمان توليدگر محصول: فردي است كه غالباً موقعيت يا شان خويش را به‌خطر می‌اندازد تا ايده در سازمان ارتقا يابد، بعلاوه مي‌كوشد حمايت‌هاي سازمان را براي آن جذب نموده و طرح مورد پذيرش واقع شود.

3.قهرمان ارشد اجرايي: حمايت نهايي و كامل از پروژه توسط مدير ارشد سازمان كه شرايط, اختيارات و منابع مالي موردنياز براي حمايت از پروژه و قهرمان توليدگر محصول را دارد, محقق خواهد شد.

سازماندهی براي نوآوری

اين سازماندهی نيازمند ايجاد توازن و تعادلي بين شکوفايي انرژي و توانمندی‌های خلاقانه افراد و کنترل نتايج در راستاي برآوردن نيازمندي‌های بازار طبق يک برنامه زمان‌بندی است.

·شکوفايي خلاقيت: بايد فرهنگ سازمانی مشوق نوآوري باشد.

·حذف ديوانسالاری (بوروکراسی): ديوانسالاری دشمن نوآوری است. همانقدر که ديوانسالاری مي‌تواند باعث حفظ نظم و افزايش كارآيي شود، می‌تواند كاملاً در مقابل نوآوری نيز قرار گيرد.

·پياده‌سازی پروژه‌های توسعه: يکی از ابزارهای قوی براي مديريت فناوری و نوآوری‌ها در سازمان، پروژه‌هايتوسعه است. پروژه توسعه يک فعاليت متمرکز سازمانی است که به منظور خلق محصول يا فرآيند نوين از طريق پيشرفت‌های حاصل از فناوری است.

معمولاً پروژه‌های توسعه در يکی از چهار گروه زير قرار می‌گيرند:

1.پروژه‌های توسعه تحقيقاتی يا پيشرفته, که به منظور خلق علوم جديد در جهت استفاده دريك پروژه‌ خاص تعريف می شوند.

2.پروژه‌های توسعه جهشی, که براي خلق اولين نسل يک محصول يا فرآيند طراحي می‌شوند.

3.پروژه‌های توسعه ساختاری, که ساختار يا معماري شالوده‌اي پروژه‌هايی را بنا می‌نهند که مجموعه چندين پروژه را در دل خود خواهند داشت.

4.پروژه‌های توسعه جزئی, که دامنه فعاليت محدودتری دارند و درراستاي ايجاد بهبود و پيشرفت تدريجی در يک محصول يا فرآيند موجود تعريف می‌شوند.

·فناوری، طراحي مشاغل و منابع انسانی: انتخاب يک فناوری نوين غالباً ما را ملزم به ايجاد تغييراتی در نحوه طراحي مشاغل مي‌نمايد. معمولاً هدف از چنين روش بازطراحي و بازتعريف مشاغل اينست كه افراد به گونه‌اي با الزامات و نيازهای فناوری هماهنگ شوند كه عملکرد فناوری را بيشينه نمايند. ولي اغلب چنين كارهايي دربيشينه‌كردن بهره‌وری كل با موفقيت همراه نمي‌شوند زيرا بخش انسانی معادله را از نظر دور مي‌دارند.

رويكرد سيستم‌هاي اجتماعي-فني در بازطراحي امور و مشاغل, (به طور خاص) به گونه‌اي به بازطراحي وظايف مي‌پردازدكه كارآيي اجتماعي (انساني) و فني كار را توامان بهينه سازد.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 

26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40