تجزيه طيف ستاره اي ورده بندي ستارگان در نمودار هر تسپرونگ – راسل
، دو نتيجه ارزشمند براي معماي ستارگان ارائه مي دهند، كه به
تنهايي كافي نيستند و نتيجه سومي نيز مورد نياز است. هنگامي كه اين
نتيجه فراهم باشد، معماي ستارگان رشته اصلي ؛ غولهاي قرمز و كوتوله
هاي سفيد حل خواهد شد و همه آنها بخشي از مسير رشد و توسعه جهان
خواهند بود ، مسيري كه در آن نظير ارگانيسم حيات ،ستارگان متولد
مي شوند ، تحول مي يابند و مي ميرند.
نتيجه سوم مربوط به منبع انرژي است كه باعث
درخشندگي ستارگان مي شود . موقعي كه منبع مذكور مشخص شده باشد ،
بلافاصله خواهيم ديد كه در داخل يك ستاره ،اين انرژي براي هميشه
دوام نخواهد آورد ،ولي مي بايد مصرف شود و نتيجتاً انواع مختلف
ستارگاني كه مقادير گوناگوني از منابع داخلي انرژيشان را به مصرف
رسانيده باشند ،نيستند .
مقدار انرژي كه از سطح يك ستاره خارج مي شود ، تصور را مورد ترديد
قرار مي دهد . با به كاربردن قانون اينشتين ، كه معادل بودن جرم و
انرژي را بيان مي كند:
E=mc2
با استفاده از فرمول اخير و تبديل انرژي تابش شده توسط خورشيد ، از
واحد انرژي به واحد جرم ، در خواهيم يافت كه تقريباً در هر ثانيه 5
ميليون تن از جرم آن به صورت انرژي الكترو مغناطيسي تابش مي شود .
آيا خورشيد در اثر اين اتلاف انرژي در حال تحليل يافتن است ؟ اثر
سنگواره اي نشان مي دهد كه آن مقدار اندك براي بيليونها سال در
روي زمين موجود بوده است ، از اين رو ،زمين و خورشيد نيز مي يابد
براي يك مدت طولاني وجود داشته باشند . خورشيد در يك بيليون سال 1029×1
گرم جرم به صورت انرژي به سوي فضا گسيل مي دارد ، كه كمتر از يك در
104 يا
يك صدم درصد از جرمش مي باشد . بنا براين ، خورشيد فقط كسر بسيار
كوچكي از كل ماده اش را توسط انرژي تابشي از سطح خود از دست داده
است.
ولي هنوز هم 1029×1
گرم مقدار بسيار زيادي از ماده است و 17 برابر جرم زمين مي باشد .
چه نيرويي مي تواند موادي معادل با 17 برابر كره زمين را به انرژي
تبديل كند؟ عنوان كردن اين سئوال همانند عنوان كردن اين است كه چرا
خورشيد و ستارگان اين چنين روشن مي درخشند . اين سئوال از اساسي
ترين سؤالات در نجوم است و تازماني كه پاسخي به آن داده نشود، نمي
توان گفت نجوم جديد وجوددارد.
جاي شگفت است كه پاسخ سؤال مذكور نه از طريق
مشاهدات نجومي ، بلكه بااستفاده از مطالعات آزمايشگاهي روشن شده
است . تحقيقات آزمايشگاهي در فيزيك هسته اي خبر از وجود نيرويي
بسيار قوي ميدهد كه مي تواند مقدارفوق العاده زيادي از ماده را به
انرژي تبديل كند و اين انرژي زياد را ستارگان در فضا گسيل ميدارند.
اين نيرو، نيروي هسته اي است كه قوي ترين نيروي شناخته شده براي
بشر مي باشد.