تجزيه و تحليل ژرف ترين تصوير تلسكوپ فضايي هابل از كيهان نشان
داده است كه سياهچاله هاي غول پيكر كه در مركز كهكشان ها يافت
مي شوند ، از ابتدا با اين اندازه متولد نشده و به دنبال تركيب
كهكشان ها با يكديگر ، رشد كرده و به اين اندازه رسيده اند.
“راجير ويندهورست” از دانشگاه ايالتي
آريزونا و عضو يكي از دو تيم انجام دهنده ي اين تحقيق مي
گويد:“با مطالعه ي كهكشان هاي دوردست در “زمينه ي ژرف هابل” (HUDF)،
اولين مدارك در مورد ارتباط بين رشد سياهچاله هاي بسيار پرجرم
و تركيب كهكشان ها بدست آمده است.سياهچاله ها از طريق جذب و
بلعيدن ستارگان ، غبار و گاز رشد مي كنند.هنگامي كه دو كهكشان
با يكديگر تركيب مي شوند اين نوع اجرام بيشتر در دسترس
سياهچاله هاي مركزي قرار مي گيرند.دو تيم تحقيق كننده بر روي
اين موضوع نتايج كار خود را در كنفرانس خبري در دهم ژانويه كه
در 207 امين جلسه ي انجمن نجوم آمريكا در شهر واشنگتن برگزار
شد ، اعلام كردند.
اين تصاوير كه هر يك به ابعاد يك تمبر هستند ،36 كهكشان جوان
را در حال تركيب با كهكشان هاي ديگر نشان مي دهند.عرض هر تصوير
در واقعيت در حدود 84000 سال نوري (در ابعاد كهكشان راه شيري)
است
سياهچاله جسمي بسيار پرجرم است كه به
دليل جرم بالاي خود تمايل به بلعيدن تمام اجرام موجود در اطراف
خود را دارد. بر اساس يك نظريه ، در مركز كهكشان ها سياهچاله
هايي بسيار عظيم وجود دارند كه باعث مي شوند تا كهكشان به شكل
منسجم در آمده و به دور سياهچاله بچرخد.بررسي هاي جديد نشان مي
دهند كه اين سياهچاله ها بر اثر تركيب دو كهكشان و بلعيدن
مقدار بيشتري ماده ، بزرگ تر شده و رشد مي كنند.به اين عمل
“تغذيه ي سياهچاله” مي گويند.
مطالعات انجام شده در “زمينه ي ژرف
هابل” ،پيش بيني هاي مدل سازي هاي كامپيوتري را تاييد مي كند.
در اين مدل ها، كهكشان هاي تازه تركيب شده آنقدر از غبار
پوشيده شده اند كه منجمين جذب و بلعيده شدن جرم هاي بسيار بزرگ
توسط سياهچاله ي مركزي را نمي بينند.پس از وقوع اين تركيب هاي
كهكشاني ،صدها ميليون تا يك ميليارد سال طول مي كشد تا غبار
ايجاد شده در اطراف كهكشان تركيبي پاك شود و منجمين تغذيه ي
سياهچاله مركزي توسط ستارگان و گازها را مشاهده كنند.يكي از
علائم وقوع اين تغذيه ، تغيير روشنايي اين كهكشان ها در طول
زمان است.
دو تيم “زمينه ي ژرف هابل” معتقدند كه
در تحول كهكشان ها دو بخش كاملا جدا وجود دارد: بخش اول يا
مرحله ي نوزادي كه نمايانگر كهكشان هايي است كه تازه به هم
پيوسته اند و غبار موجود در اطراف آنها مانع از ديده شدن
سياهچاله ي مركزي مي گردد و بخش دوم مرحله ي تغييرات نوري است
كه در آن كهكشان تركيبي آنقدر از غبار پاك شده است كه مواد در
حال بلعيده شدن در اطراف سياهچاله ي اصلي قابل رويت هستند.
“ويندهورست” توضيح مي دهد:“تفاوت واضح
بين اين دو بخش بسيار تعجب آور است چون معمولا عقيده بر اين
است كه تركيب كهكشان ها و فعاليت سياهچاله هاي مركزي ارتباط
نزديكي با يكديگر دارند.در اطراف كهكشان ما اكثرا كهكشان هاي
بالغ موجودند كه براي درك چگونگي شكل گيري آنها ، بايد جواني و
نوزادي آنها را بررسي كرد.ما به وسيله ي “زمينه ي ژرف هابل”
تصاويري از كهكشان هاي اوليه به دست مي آوريم كه به ما كمك مي
كند تا بر روي كهكشان هاي جوان مطالعه كنيم.”
ارتباط بين رشد كهكشانها در جريان
تركيب آنها و تغذيه ي سياهچاله هاي مركزي مدت ها مورد بررسي
بوده است.اما نتايج ، سال ها بي فايده بوده اند.“ست كوهن” از
دانشگاه آريزونا و سرپرست يكي از دو تيم مي گويد:“ زمينه ي ژرف
هابل اطلاعاتي با كيفيت بالا فراهم كرده و اين اولين اطلاعاتي
است كه بوسيله ي آن ، اين نظريه آزمايش شده است.ما در اين
پژوهش بر روي 5000 كهكشان دوردست در مدت 4 ماه مطالعه كرده
ايم.”
رصدهاي زمينه ي ژرف هابل توجه منجمين
را به ارتباط بين رشد سياهچاله هاي غول آسا و رشد كهكشان ها
جلب كرده است.تيمي به سرپرستي “آمبرا استرا” از دانشگاه ايالتي
آريزونا ، زمينه ي ژرف هابل را براي يافتن كهكشان هاي نوزاد
جستجو كردند.اين دسته از كهكشان ها به خاطر وجود گره ها و دم
هايي كه بر اثر تركيب كهكشان ها ايجاد شده است به اين نام
معروفند.اين قسمت ها (گره و دم) هنگامي پديدار مي شوند كه
كهكشان ها اثر گرانشي خود بر ستارگان را از دست داده و تعدادي
از آنها را در فضا رها مي كنند.اين تيم در حدود 165 كهكشان
نوزاد يافت كه 6 درصد كل تعداد اين كهكشان ها را تشكيل مي
دهد.“استران” مي گويد: “اين كهكشان هاي نوزاد هيچ گونه تغيير
در روشنايي از خود نشان نمي دادند.هنگامي كه تغييرات روشنايي
پديدار شود ، نور از موادي كه در اطراف سياهچاله موجودند تابش
مي شود.اين مواد قبل از بلعيده شدن گرم شده و شروع به تابش مي
كنند هرچه اين مواد به سياهچاله نزديك تر مي شوند ، روشنايي
آنها به سرعت تغيير مي كند.اين مطالعه بر روي كهكشان هاي نوزاد
بيان مي كند كه سياهچاله ها در كهكشان هاي تركيبي از غبار
پوشيده شده اند و در نتيجه مشاهده ي ماده ي بلعيده شده براي ما
غير ممكن است.”
تيم “كوهن” در مورد روشنايي 4600 جرم
در زمينه ي ژرف هابل مطالعه كرده اند.اين تيم در مورد 45 جرم
كه يك درصد كهكشان هاي كم نور مطالعه شده را تشكيل مي دهند ،
تغييرات قابل ملاحظه اي در روشنايي را ثبت كردند.اين واقعيت
نشان مي دهد كه كهكشان ها احتمالا شامل سياهچاله هاي بسيار
پرجرمي هستند كه از ستارگان و گازها تغذيه مي كنند.
“ويندهورست” مي گويد:“مدت تغذيه ي يك
سياهچاله معمولي در حدود چند ميليون سال است.اين همانند آن است
كه اين سياهچاله 15 دقيقه در روز را به تغذيه و بلعيدن اجرام
نزديك خود اختصاص دهد. ”
تجزيه و تحليل زمينه ي ژرف هابل نيز
مطالعات قبلي تلسكوپ فضايي هابل بر روي سياهچاله هاي غول پيكر
در مركز كهكشان هاي نزديك را تقويت مي كند.اين مطالعات نشان
داده بودند كه ارتباط نزديكي بين جرم حباب مركزي و جرم
سياهچاله ي مركزي در كهكشان ها برقرار است.كهكشان ها ار
سياهچاله هاي مركزي با جرمي در حدود چند ميليون تا چند ميليارد
جرم خورشيد تشكيل شده اند.