يك هفته در مدار

خريد بليت

امروزه سرمايه گذارى طرح هاى اين گردشگرى هاى فضايى تماماً خصوصى است، هر شركت بهاى بليت خود را تعيين مى كند ولى در آغاز همه آنها گران هستند. با كاهش هزينه عمليات امكان دارد بهاى بليت پائين آيد، چنان كه بهاى بليت هواپيما نيز سرانجام چنين شد. با وجود اين كسانى كه شور سفر زودتر به فضا را دارند بايد پس انداز كنند، هم اكنون نيز بعضى سپرده گذارى مى كنند. در زيربهاى كنونى بليت ها و تاريخ پيش بينى شده شروع پرواز ذكر مى شود:

• پروازهاى زيرمدارى

*وى اس اس انترپرايز:  هزار دلار كه ممكن است سرانجام به ۳۰ هزار دلار كاهش يابد. تاريخ پيش بينى شده شروع: ۱۳۸۷.

*پيكان كانادا: ۲۵۰ هزار دلار. تاريخ پيش بينى شده شروع: ۱۳۸۶.

*بالارو: صدهزار دلار كه امكان دارد در ۱۰ سال به ده هزار دلار كاهش يابد. تاريخ پيش بينى شده شروع: ۱۳۹۰. 

• يك هفته در مدار

*نپتون: مديرعامل شركت سازنده براى هفت روز سفر مدارى بهاى «با تخفيف» ۲۵۰ هزار دلار براى هر يك از ۱۰ بليت اول عرضه مى كند، با بازپرداخت كامل، دو سال پس از پرواز. پس از فروش اين بليت ها، قيمت دو ميليون دلار خواهد بود. تاريخ پيش بينى شده شروع: ۱۳۸۷. 

در سال 1380 دنيس تيتو سرمايه گذار آمريكايى با پرداخت 20 ميليون دلار نخستين فضانورد غيرحرفه اى بود كه همراه فضانوردان روسى سفر كرد و مزه بى وزنى را چشيد. سال پيش هواپيمايى ساخته شد كه زير بدنه اش سفينه اى نصب شده است كه هواپيما آن را بالا مى برد و به فضا پرتاب مى كند. پرواز آزمايشى اين «جفت» با موفقيت انجام گرفته است. نويسنده مقاله حاضر ۲۱ ستاره دنباله دار كشف كرده و ۳۳ كتاب درباره نجوم و فضا نوشته است. وى در اين مقاله علاوه بر جنبه هاى علمى سفر به فضا به جنبه هاى اجتماعى آن نيز مى پردازد كه تفكربرانگيز است. توجه شما را به اين مقاله جلب مى كنيم.

تصور كنيد به يك سفينه فضايى سوار شده ايد كه گنجايش ۱۰ مسافر دارد. شمارش معكوس را مى شنويد و سپس براى يك دقيقه و نيم مانند سريع ترين خودروى مسابقه كه بتوان تصور كرد رو به بالا «گاز» مى دهيد. مى بينيد آسمان از آبى به ارغوانى و نيلى مى گرايد و ناگهان سياه مى  شود. وقتى سرعت به چهار هزار كيلومتر در ساعت رسيد، (كه نزديك چهار برابر سرعت صوت است) موتور خاموش مى شود و در چند ثانيه همه چيز آرام است و شما بى وزن و شناوريد.دستگيره هايى وجود دارد كه با گرفتن آنها مى توانيد از پنجره هاى دورنما از منظره تماشايى زمين لذت ببريد و به وضوح منظومه شمسى را ببينيد و خشونت خورشيد را احساس كنيد.

پس از گذشت پنج دقيقه آهسته به جاى خود برگرديد. در كمتر از نيم دقيقه به وزن عادى خود برمى گرديم. دقيقه بعد با وارد شدن سفينه فضايى به جو در جاى خود قرار مى گيريد. آنگاه مى توانيد پشتى صندلى خود را بالا آوريد و از نيم ساعت ديگر پرواز، با رو آوردن سفينه به فرودگاه و زمين نشستن، لذت ببريد. همه مدت پرواز دو ساعت است.
اگر چند پيشگام بى باك موفق شوند احتمال دارد من و شما (به ويژه فرزندان و نوه هامان) در كمتر از ده سال ديگر از اين تجربه لذت ببريم و گردشگران حتى بتوانند يك هفته در مدارى دور زمين بگردند.تجربه، اثرات عميقى خواهد داشت. سال ها چند فضانورد كه براى مدتى در فضا بوده اند احساسات فوق العاده روحى يا دينى خود را شرح داده اند. من با بعضى از آنان گفت وگو كرده و كتاب هاشان را خوانده ام، هيچ يك از ديدن دنيايى كه در آن زندگى مى كنيم به صورت گوى كوچك آرامى در عظمت اطراف خود، بى تاثير نمانده اند. گردشگران آينده فضا چه چيزهايى بايد بدانند؟در آغاز هزينه سفر بسيار گران (به مطلب «خريد بليت» مراجعه كنيد) و تنها در دسترس ثروتمندان است ولى بيشتر سازندگان سفينه هاى فضايى جديد پيش بينى مى كنند با پيشرفت فناورى و طراحى، هزينه ها كاهش مى يابد. مهندس فضايى آمريكايى طراح كشتى فضايى يك كه سال پيش به عنوان نخستين سفينه فضايى توليد بخش خصوصى به فضا پرواز كرد و با موفقيت بازگشت (همچنين نخستين وسيله هوايى  بخش خصوصى بود كه به 100 كيلومترى بالاى زمين رسيد) مى گويد: «مى خواهيم شاهد آن باشيم كه ده ها هزار نفر بتوانند در 15 سال آينده با اطمينان به فضا پرواز كنند.»

• اصول ايمنى

از نخستين پرواز فضايى سرنشين دار ناسا (آلان شپارد در 1340) حدود 320 مرد و زن با برنامه هاى اين سازمان به فضا و ماه سفر كرده اند و با تاسف 17نفرشان در جريان اين برنامه ها درگذشته اند كه از اين ميان پنج غيرنظامى از جمله يك معلم در فاجعه سال1345چلنجر جان خود را از دست دادند. برنامه امسال، نخستين پرتاب سرنشين دار آمريكا پس از حدود دو سال است.مهندس طراح مزبور كه سفينه جديدش وى اس اس انترپرايز نام دارد مى گويد ايمنى مسافر، هدف اصلى است. خطرناك ترين بخش   هاى پرواز فضايى، پرتاب به بيرون جو، بازگشت به جو و به زمين نشستن است. او مى گويد: «در بلند شدن موشك از زمين امكان دارد خيلى چيزها نادرست درآيد.» از اين رو كشتى فضايى يك از هواپيماى در حال پرواز پرتاب مى شود كه چندين كيلومتر بالاى زمين است. بازگشت، به صورتى كه او «ورود بى دغدغه» مى خواند ايمنى بيشتر دارد زيرا هواپيما براى فرود به شكل وسيله شبيه V تا شده سپس براى نشستن باز مى شود. طراحان ديگر، رويكردهاى مختلف دارند. نپتون (Neptune) يكى از آنها است كه از اقيانوس پرتاب خواهد شد، در حالى كه وضع عمودى دارد و سه چهارمش زير آب است. موتورها زير آب روشن مى شوند و موشك  با ستونى از آتش از دريا بالا خواهد رفت. مسافران در محفظه چتردار بازمى گردند، روى آب فرود مى آيند و سوار كشتى مى شوند. طرح ديگر «پيكان كانادا» (Canadian Arrow) نام دارد و با استفاده از تكميل موشك V2 از زمين پرتاب خواهد شد، كه آلمان در جنگ جهانى دوم ساخت و يكى از مطمئن ترين موشك هايى است كه تاكنون ساخته شده و فناورى آزمايش شده اى دارد. 

مخروط جلوى آن و اتاق سرنشينان امكانات خروجى خواهند داشت تا در صورت پيشامد مسئله ناخواسته به كار رود. مسافران با چتر روى آب فرود مى آيند كه دشوار ولى ايمن است و در مرداد 1383 با موفقيت آزمايش شد. سومى كه بالارو (Ascender) نام دارد در واقع هواپيمايى است كه براى بردن گردشگران به فضا در نظر گرفته شده است و مانند هواپيماى معمولى بلند خواهد شد، موتور موشكش روشن شده و به فضا مى رود و سپس مانند هواپيماى معمولى به زمين مى نشيند. سازندگانش مى گويند براى اين طراحى شده كه از گرفتارى هاى وسايل رفت و برگشت (شاتل) ناسا جلوگيرى شود. 

• نخست، پروازهاى زيرمدارى

بيشتر طرح هاى گردشگرى فضايى، نخست پروازهاى «زيرمدارى» با پرتاب موشك را پيشنهاد مى كنند كه سفرهايى نسبتاً كوتاه است. مسافر 100 تا 110 كيلومتر بالا خواهد رفت [هواپيماهاى دورپرواز حدود ۱۰ كيلومتر بالا مى روند]، مدت كوتاهى در بى وزنى به سر خواهد برد، سپس به زمين باز خواهد گشت (مانند شرحى كه در آغاز براى كشتى فضايى يك ذكر كرديم.) چنانكه در آسانسور سريع ساختمان هاى بلند كه به طبقه بالايى مى روند پيش مى آيد، احساسى كه هنگام شروع كند شدن آسانسور به دست مى دهد كمى مانند بى وزنى است ولى البته شباهت آن به پديده واقعى زياد نيست.
پيكان كانادا: در هر پرواز سه مسافر به فضا برده و برمى گرداند. بالا رو (كه سازندگانش انگليسى هستند) رويكرد و زمان بندى متفاوت دارد. مسافرانش دو دقيقه بى وزنى را در سفرى كه ۳۰ دقيقه طول مى كشد تجربه مى كنند. آنان اميدوارند بتوانند تا سال 1390مسافران را به سفرهاى زيرمدارى ببرند. بالا رو كه پس از بازگشت براى استفاده دوباره آماده است خواهد توانست روزانه چند پرواز به فضا انجام دهد.

• آمادگى براى سختى هاى فضا

مسئولان شركتى كه كشتى فضايى يك را ساخته است برنامه شش روزه آموزش مسافران را به شكل بسيار فشرده آمادگى دو ماهه فضانوردان ناسا شرح مى دهند. مسافران آمادگى كامل پزشكى خواهند داشت، با سفينه شبيه ساز (سيمولاتور) پرواز مى كنند، با كارشناسان فضا درباره چگونگى بيشترين بهره گيرى از تجربه خود گفت وگو مى كنند، پرتاب كردن ها را مى بينند و آموزش تحمل جاذبه را فرا مى گيرند.

«نيروى جاذبه» افزايش وزنى است كه بر اثر شدت شتاب در حركت به فضا دست مى دهد. هرچه سرعت بالا رفتن بيشتر باشد نيرويى كه به وجود مى آيد شديدتر است. وقتى به فضا مى رسيد موتور خاموش مى شود و بى وزن مى شويد. جان گلن كه در سال ۱۳۴۱ سوار موشك اطلس (Atlas) بود و نيروى جاذبه ۷ رسيد- يعنى هفت برابر وزنش- آغاز بى وزنى را چنين شرح داد: «به نيروى جاذبه صفر رسيدم و احساس خوبى دارم.»

• استراحت كامل در مدار

نپتون براى سفر يك هفته اى، مستقيماً به مدار پرواز خواهد كرد. مديرعامل شركت سازنده مى گويد: «طرحى براى پرواز هاى زيرمدارى ندارم، در مورد پرواز فضايى واقعى، 15 دقيقه بى معنى است، علاقه داريم زيربناى كاوش فضا را پى بريزيم. تنها پرواز هاى مدارى و بين  سياره اى برنامه ما را پيش مى برند.» باز آلدرين فضا نورد پيشين كه با نيل آرمسترانگ براى نخستين بار روى ماه راه رفتند با مديرعامل شركت مزبور هم عقيده است و مى گويد: «من كاملاً پرواز هاى بى خطر زيرمدارى را ستايش و تشويق مى كنم. علاقه فراوان براى رفتن به فضا در كار است ولى آيا بالا رفتن كوتاه مدت به 100كيلومترى زمين واقعاً سفر به فضا است. براى گردشگرى فضايى واقعى بايد براى چند بار مدار را دور زد.» تا دست يافتن به اين هدف هنوز در آغاز كاريم. همين مديرعامل مى گويد: «در نپتون كه از اقيانوس پرتاب مى شود گردشگران در محفظه اى كه در طبقه هاى بالاى موشك قرار دارد به مدار سفر مى كنند و در همين محفظه به زمين برمى گردند.» همين كه به مدار رسيدند به درون بخش جادار پرتاب كننده اتاقك مى روند كه از مواد پرتابى آن (مثل اكسيژن مايع بى بو و گاز طبيعى)، تخليه شده و با لوازم سرگرمى گردشگران بازسازى شده است. گردش مدارى، يك هفته طول مى كشد و سپس گردشگران به محفظه برمى گردند تا در آب فرود آيند. او مى گويد: «پرواز مدارى، مرخصى تفننى نخواهد بود بلكه ماجراى كاملاً دشوارى است و براى كسانى كه از عهده سختگيرى هاى جسمى و روانى فضايى برنمى آيند، مناسب نيست.»

وى در ادامه مى گويد خدمات مسافرى غيرنظامى تنها شروع كار است: «در نظر داريم كه ايستگاه فضايى براى مسافرت بسازيم.» هدف درازمدت وى شبكه ترابرى بين زمين و ماه است. او گفته است: «به ياد بياوريد كه ماه تنها سه روز از ما دور است. چگونه نخواهيم كه به آنجا برويم؟» سازنده بالارو همچنين در نظر دارد فضاپيمايى براى مدار كامل بسازد كه نامش تاكسى فضايى خواهد بود و سرانجام، طرح اتوبوس فضايى با گنجايش ۵۰ نفر را خواهد ساخت. 

• رويا زنده است

راه پيش رو خطر دارد و ممكن است ناموفق باشد ولى مديرعامل شركت كشتى فضايى يك مى گويد: «اگر فكر ترك زمين را از سر بيرون كنيم طبعاً تمدن خود را به پيش نخواهيم برد.» با گردشگرى فضا، همه مى توانيم امكان پيش رفتن داشته باشيم و در طول زندگى از اين سوارى لذت ببريم. 

PARADE, 26Jun.2005

 ديويد لوى
ترجمه: منصور شمسا

نقل از شرق

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 

26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40