نگاهى به آمار توليد سلاح هاى هسته اى در كشورهاى مختلف

سلاح هاى هسته اى، پس از گذشت سال ها از اختراعشان همچنان به عنوان قوى ترين نيروى موجود باقى ماندند. اين سلا ح ها را مى توان با استفاده از پلوتونيوم يا اورانيوم غنى شده (بالاى ۲۰ درصد از U238) تهيه كرد. اغلب سلاح هاى هسته اى با تلفيق شكافت و همجوشى عمل مى كنند، يعنى واكنش هسته اى اوليه كه در هسته اى از جنس اورانيوم يا پلوتونيوم انجام مى شود واكنش همجوشى عنصرهاى سبك تر را آغاز مى كند. اولين سلاح هاى هسته اى به وسيله ايالات متحده آمريكا ساخته شد كه قدرت تخريبى آن معادل ۱۰ تا ۲۰ كيلوتن TNT بود، در حالى كه اغلب سلاح هاى هسته اى پيشرفته امروزى قدرت تخريبى بين ۱۰۰ تا ۵۰۰ كيلو تن دارند. طبق برآوردها در مجموع ۲۷۶۰۰ سلاح هسته اى در سراسر جهان وجود دارد.

آمريكا: اين كشور حداقل ده هزار سلاح هسته اى دارد اما تصميم دارد تا سال ۲۰۱۲ اين تعداد را به نصف كاهش دهد. آمريكا آخرين مورد از ۱۰۳۰ آزمايش هسته اى خود را در ۲۳ سپتامبر ۱۹۹۲ انجام داد. دولت آمريكا در نظر دارد در مورد طرح هاى سلاح هاى هسته اى پيشرفته تر پژوهش هايى انجام دهد، هر چند كه چنين سلاح هايى هم اكنون توليد نمى شود. آمريكا پيمان جامع منع آزمايش سلاح هاى هسته اى (CTBT) را امضا كرده است، اما به مرحله اجرا درنياورده است. عمده سلاح هاى هسته اى اين كشور در زيردريايى هاى Trdent نصب شده است، باقى سلاح ها نيز روى موشك هاى بالستيك قاره پيما يا بمب افكن هاى B-52 و B-2 نصب شده است.

روسيه: اين كشور بيش از ۱۶ هزار سلاح هسته اى كامل دارد. اتحاد شوروى سابق بين ۱۹۴۹ و ۱۹۹۰ ، ۷۱۵ بار سلاح هاى هسته اى را آزمايش كرد. روسيه مجتمع هاى هسته اى عظيمى دارد كه از جمله آنها مى توان به ده شهرك سرى هسته اى سابق اشاره كرد كه داراى صدها تن از مواد هسته اى است كه در شرايط امنيتى ناكافى نگهدارى مى شود. روسيه از مقدار تجهيزات و سلاح هاى هسته اى خود به شدت كاسته است و بسيارى از سيستم هاى قديمى اين كشور به پايان دوره خدمت رسانى خود نزديك مى شوند. اين كشور CTBT را امضا كرده و به مرحله اجرا گذاشته است. روسيه به تلاش هاى خود براى گسترش تجهيزات هسته اى «ورود مجدد» - اين گونه سلاح ها از برترين نوع موشك هاى دوربرد هستند كه سلاح هسته اى را به اهداف خود مى رسانند _ ادامه مى دهد. اين تجهيزات ورود مجدد به گونه اى طراحى مى شوند كه در آخرين مرحله پرواز مانورهايى انجام دهند و مانع تلاش ايالات متحده براى گسترش دفاع موثر در مقابل موشك هاى بالستيك شود.

چين: اين كشور ۴۰۰ سلاح هسته اى و انواع مختلفى از سكوهاى پرتاب دارد (به طور عمده موشك هاى كوتاه برد و ميان برد) و به طور آهسته اما استوارى تلاش هايى را براى نوسازى اين سلاح ها انجام مى دهد. اين كشور بين سال هاى ۱۹۶۴ و ۱۹۹۶ ، ۴۵ بار آزمايش سلاح هسته اى انجام داد. چين CTBT را امضا كرد، اما هنوز اجرا نكرده است. اين كشور به تلاش هاى خود براى توسعه موشك هاى دوربرد قابل اطمينان ادامه مى دهد و گمان مى رود در جست وجوى سيستم هايى است كه آسيب پذيرى كمترى نسبت به حمله پيشگامانه ساير قدرت هاى هسته اى داشته باشد. شواهد قاطعى مبنى بر آنكه چين درصدد دستيابى به انواع جديد سلاح است وجود ندارد، اما اين كشور هيچ محدوديتى را هم براى دانشمندان خود براى توقف فعاليت هايشان قائل نشده است.

فرانسه: اين كشور حدود ۳۵۰ سلاح هسته اى را روى ۸۴ هواپيماى حامل سلاح هسته اى و چهار زيردريايى نصب كرده است. از اين چهار زيردريايى، سه تا مى توانند هر كدام ۱۶ موشك را حمل كنند.

اين كشور حدود ۶۰ سلاح هسته اى دارد كه روى هواپيما نصب مى شود. فرانسه بين سال هاى ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۶ ، ۲۱۰ بار سلاح هسته اى را آزمايش كرده است. اين كشور بين ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۲ حدود ۱۱۱۰ سلاح هسته اى توليد كرد. اين كشور CTBT را امضا كرده و به اجرا گذاشته است. فرانسه در نظر دارد سيستم هاى موشكى حامل سلاح هسته اى را كه پيشرفته ترند جانشين موشك هاى بالستيك نصب شده در زير دريايى ها كند،  كه لازمه اين كار آن است موشك هاى جديد را به سلاح هاى هسته اى موجود مجهز كند. هيچ تلاشى براى توسعه سلاح هاى هسته اى جديد در اين كشور مشاهده نشده است.

انگلستان: هم اكنون اين كشور چهار زيردريايى حامل موشك بالستيك مجهز به سلاح هسته اى دارد. هر كدام از اين زيردريايى ها را مى توان با ۱۶ موشك TridentII و در مجموع به ۴۸ سلاح هسته اى مجهز كرد. اين كشور بين سال هاى ۱۹۵۲ و ۱۹۹۲ حدود ۸۳۴ سلاح هسته اى توليد كرد. انگلستان تاكنون ۴۴ بار سلاح هاى هسته اى را امتحان كرده است كه اولين آنها در ۳۰ اكتبر ۱۹۵۲ و آخرى آنها در ۲۶ نوامبر ۱۹۹۱ بوده است. اين كشور CTBT را امضا و اجرا كرده است. انگلستان به تجهيزات آزمايش هسته اى آمريكا وابسته است و قادر به آزمايش يا تاييد تجهيزات هيچ گونه سلاحى نيست، مگر آنكه آمريكا آزمايش سلاح هاى خود را از سر بگيرد.
اسرائيل: گمان مى رود اين كشور مقدار كافى مواد هسته اى براى توليد ۱۰۰ تا ۱۷۰ سلاح هسته اى را در اختيار داشته باشد. اسرائيل تاكنون به داشتن سلاح هسته اى اقرار نكرده است اما هيچ شك و شبهه اى وجود ندارد كه اين كشور داراى سلاح هسته اى است. تعداد دقيق سلاح هاى هسته اى اسرائيل مشخص نيست، اما به احتمال زياد تعداد آن به آنچه كه تخمين مى زنند بسيار نزديك است. احتمالاً اسرائيل در مجموع ۵۳۰ تا ۶۸۴ كيلوگرم پلوتونيوم قابل استفاده در سلاح هسته اى را از زمان آغاز به كار رآكتور تحقيقاتى ديمونا در سال ۱۹۶۴ توليد كرده است.

اسرائيل توانست با جداسازى پلوتونيوم ميله سوخت رآكتور در پايان سال ۱۹۶۶ يا ۱۹۶۷ اولين سلاح هسته اى خود را بسازد و به اين ترتيب ششمين كشورى بود كه موفق به انجام چنين كارى شد. اين كشور مى تواند سلاح هاى هسته اى را به وسيله هواپيما، موشك هاى بالستيك، كشتى و موشك هاى كروزى كه از زيردريايى پرتاب مى شود،  حمل كند. اسرائيل به احتمال بسيار در جست وجوى طرح هاى پيشرفته تر سلاح هاى هسته اى است اما جزئيات فعاليت آنان آشكار نشده است.
هند: اين كشور امكان انتقال و توزيع تعداد كمى از سلاح هاى هسته اى را در چند روز يا چند هفته دارد و به نظر مى رسد هواپيماهاى جنگنده بمب افكن آن محتمل ترين وسيله حمل اين سلاح ها باشند. هند احتمالاً آن قدر پلوتونيوم قابل استفاده در سلاح  هسته اى دارد كه بتواند با آنها ۷۵ تا ۱۱۰ سلاح تهيه كند، با اين همه از تعداد واقعى سلاح هاى توليد شده در اين كشور اطلاعاتى در دست نيست. اين كشور در سال ۱۹۷۴ يك سلاح هسته اى را آزمايش كرد و پنج آزمايش ديگر را در مه ۱۹۹۸ انجام داد. از آن زمان تاكنون روند برنامه هاى تسليحاتى هند متعادل تر شده است. اين كشور به توليد مواد هسته اى براى استفاده در سلاح ادامه مى دهد، اما تاكنون رسماً اعلام نكرده است كه چند سلاح توليد كرده يا تصميم به توليد چه تعداد سلاح دارد. هند عضو پيمان عدم گسترش سلاح هسته اى (NPT) نيست و CTBT را نيز امضا نكرده است. به احتمال بسيار دانشمندان هندى در جست وجوى طرح هاى پيشرفته ترى براى سلاح هاى هسته اى اند و به محض آنكه مجوز را دريافت كنند، مى توانند اين سلاح ها را امتحان كنند.

پاكستان: اين كشور از امكانات لازم براى حمل و توزيع تعداد كمى سلاح هسته اى در چند روز يا چند هفته برخوردار است. پاكستان مى تواند تا پايان سال ۲۰۰۵ مقدار كافى اورانيوم قابل استفاده در سلاح هسته اى را توليد كند كه مى تواند از آنها ۵۰ تا ۱۱۰ سلاح هسته اى بسازد. طبق گزارش هاى رسيده، سلاح هاى هسته اى اين كشور در بخش هاى مختلف نگهدارى مى شود و بخش مركزى شكافت پذير اين بمب ها جدا از ساير مواد منفجره غيرهسته اى نگهدارى مى شود. هر چند كه مكان دقيق نگهدارى اين تجهيزات عموماً  ناشناخته است. پاكستان هم مثل هند، از امضاى NPT خوددارى كرده است. با اين همه اين كشور CTBT را امضا كرده است، اما از اجراى آن خوددارى مى كند. به احتمال بسيار دانشمندان پاكستانى سرگرم يافتن طرح هاى پيشرفته ترى هستند و به محض آنكه مجوز آزمايش اين سلاح ها را به دست آورند، سريعاً به امتحان اين سلاح ها مى پردازند.

كره شمالى: اين كشور برنامه پيشرفته اى براى توليد سلاح هاى هسته اى دارد و به احتمال زياد پيش از اين توانسته است مقدار كافى پلوتونيوم را براى ساخت ۹ سلاح هسته اى توليد كند. معلوم نيست كه اين كشور چه تعداد از اين سلاح ها را ساخته است. سازمان هاى جاسوسى آمريكا مى گويند: «كره شمالى در اواسط دهه ۱۹۹۰ يك يا احتمالاً دو سلاح هسته اى توليد كرده است.»

اما شايد اين حدس و گمان بر اظهارات اين كشور در مورد قصد يا امكانات آنها باشد و اين احتمال هم وجود دارد كه هيچ شاهد مستقيمى در اين باره وجود نداشته باشد. اطلاعات بسيار كمى از فعاليت هاى هسته اى كره شمالى وجود دارد، اما به احتمال زياد اين سلاح ها ساده و از نسل اول طرح سلاح هسته اى اند. از توانايى كره شمالى براى دستيابى به طرح هاى پيشرفته تر اطلاعى در دست نيست، با اين همه بسيار محتمل است كه اين كشور در اين مورد سرگرم پژوهش است.

جان وولف استال

ترجمه:سليمان فرهاديان