همه ی اجسام موجود در اطراف ما از دو نوع ذره تشکیل شده اند.
فرمیونها و بوزونها
از دهه ۱۹۶۰ مشخص شده بود
كه پروتون و نوترون از ذرات بنيادى ترى به اسم كوارك ساخته
شده اند. اما نكته عجيب اين بود كه امكان مشاهده ذره كوارك
به صورت آزاد وجود نداشت. آنها هميشه محبوس هستند و اين
خاصيتى بنيادى براى اين ذرات است.
تنها جمع كوارك ها به صورت دوتايى و سه تايى مى تواند وجود
داشته باشد. بار الكتريكى كوارك ها كسرى از بار الكتريكى
پروتون است به صورت يك سوم يا دو سوم بار پروتون و اين
خاصيتى است عجيب كه هنوز توضيحى براى آن يافت نشده است.
مدل پذیرفته شده استاندارد ساده و شامل یک توضیح از
ذرات بنیادی و نیروها است.
مدل ستاندارد شامل دوازده ذره فرمیون با اسپین نیم Spin=1/2که شش
تای آن کوارک و شش تای دیگر لپتون هستند
جدول زیر:
و چهار ذره بوزون با اسپین یک Spin=1 و
یک هگز بوزون با اسپین صفر است که هنوز مشاهده نشده است جدول زیر.
بوزون ها نیروهای اساسی را حمل می کنند.
Name |
Spin |
Electric
charge |
Mass |
Observed? |
Graviton |
2 |
0 |
0 |
Not yet |
Photon |
1 |
0 |
0 |
Yes |
Gluon |
1 |
0 |
0 |
Indirectly |
W+ |
1 |
+1 |
80 GeV |
Yes |
W- |
1 |
-1 |
80 GeV |
Yes |
Z0 |
1 |
0 |
91 GeV |
Yes |
Higgs |
0 |
0 |
> 78 GeV |
Not yet |
هر كوارك
علاوه برداشتن بار الكتريكى خاصيت ويژه ديگرى نيز دارد كه
مانند بار الكتريكى كميتى كوانتومی است و تنها مى تواند
مقادير ويژه اى داشته باشد. به اين خاصيت بار-رنگ گفته
مى شود. كوارك ها مى توانند بار رنگى قرمز، آبى و سبز
داشته باشند. براى هر كوارك يك پادكوارك نيز وجود دارد
مانند پوزيترون كه پاد ذره الكترون است. پادكوارك ها داراى
بار رنگى پاد قرمز، پاد آبى يا پاد سبز هستند. جمع
كوارك هايى كه در طبيعت مى توانند وجود داشته باشند بايد
داراى بار-رنگ خنثى باشند همانطور كه تشكيل مولكول هاى
خنثى (از نظر الكتريكى) به خاطر جاذبه الكتريكى بين اجزاى
مثبت و منفى آن است. نيروى بين پروتون ها و نوترون ها در
هسته اتم ها به خاطر نيروى بين بار هاى رنگى كوارك هاى
تشكيل دهنده آنها به وجود مى آيد. نيروى بين كوارك ها توسط
ذرات حاملى به اسم گلوئون ها حمل مى شود. اين ذرات مانند
فوتون بدون جرم هستند ولى برخلاف فوتون ها داراى بار-رنگ
هستند. همين خصوصيت باعث پيچيدگى توضيح اين نيرو و تفاوت
آن با نيروى الكترو مغناطيس است.
گلئونها ذرات تبادلی برای انتقال
بار-رنگی بین کوارکها هستند. نظیر فوتون که نیروی الکتریکی را بین
بارهای الکتریکی منتقل می کند. می توان گلئونها را ذرات تبادلی
برای انتقال کنش قوی بین پروتونها و نوترونهای هسته ی اتم تصور کرد. کنش
گلئونها معمولاً با دیاگرامهای
فاینمن نشان داده
می شوند. توجه شود که گلئون یک نوع بار-رنگی برای کوارکها تولید می
کند. گلئونها
در حقیقت نظیر یک دو رنگی هستند که یک واحد رنگ و یک واحد پاد-رنگ
را حمل می کندد که در سمت راست دیاگرام فاینمن مشخص شده است (شکل
زیر).
گلئون یک کوارک آبی را به کوارک
سبز و بالعکس تبدیل می کند. برد کنش قوی به محدوده ی فضای موجود
بین کوارکها محدود می شود. این امر با برد فوتونها که نامحدود است
کاملاً مغایرت دارد. فوتون بار الکتریکی حمل نمی کند در حالیکه
گلئون حامل بار-رنگی است. برد گلئونها در حدود عدد فرمی است که
کوچکتر از شعاع اتم است.
گلئونها با یکدیگر نیز کنش دارند و
می توانند زوج مجازی کوارک -آنتی کوارک تولید کنند. خواص کنش بین
گلئونها خیلی متفاوت از ذرات تبادلی دیگر است. گلئونها با هم جمع
شده و یک گلئوبال ایجاد می شود.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
آخرین
مقالات |