بیستم اسفند ١٣۸۴(١١مارس ۲۰۰۶)، یعنی بیش از یک ماه پیش درست در شرایطی که عبدالعزیز حکیم - رئیس مجلس اعلای عراق- ایران را برای حل بحران این کشور، به پای میز مذاکره با آمریکا فراخواند و این فراخوانی با پذیرش ایران روبرو شد، جمعی از اساتید و دانشجویان دانشگاههای هاروارد و اصفهان با شرکت در تله کنفرانسی مشترک، ضمن آغاز مبادلات علمی به پیشنهاد ارتباط علمی دانشگاههای ایران و آمریکا جامه عمل پوشاندند.

اما چنانچه پاسخ مثبت باشد - که در شروع اینگونه بوده است- این ارتباط بدون شک گام مهمی در گشودن قفل بسته رابطه دو کشور خواهد بود. چراکه آشنایی اساتید و دانشجویان دو کشور با واقعیات دو جامعه، راه را بر تداوم سیاست های خصمانه خواهد بست.

"دکتر محسن جان قربانی" استاد دانشکده علوم پزشکی دانشگاه اصفهان که هم اکنون به عنوان محقق در دانشکده بهداشت دانشگاه هاروارد آمریکا مشغول فعالیت است، پیشنهاد دهنده و حلقه ارتباطی دو دانشگاه است. او در این خصوص می گوید: "هدف اول برقراری ارتباط علمی و فارغ از مسائل سیاسی بین دو دانشگاه بود، تا از این طریق اساتید و دانشجویان دو دانشگاه بتوانند از داشته های علمی یکدیگر بهرمند شوند. لذا بر همین اساس پیشنهاد برگزاری تله کنفرانسی بین دو دانشگاه ارائه، پذیرفته و به خوبی اجرا شد.

جان قربانی در عین حال که بر برقراری رابطه علمی دو کشور تاکید می کند، نیم نگاهی هم به حل مشکل رابطه سیاسی دو کشور دارد. او می گوید: "ما معتقدیم برقراری و توسعه رابطه علمی بین دو کشور، به حل مشکلات سیاسی نیز کمک می کند. اگر این اتفاق رخ دهد، ما از آن استقبال می کنیم چراکه جامعه علمی نیز از تخاصم دو کشور متضرر شده و رفع تخاصم به نفع جامعه دانشگاهی هم خواهد بود.

جان قربانی معتقد است برخلاف سیاستمداران که بعضاً از تریبون ها با هم گفتگو می کنند و گاهی  به یکدیگر ناسزا نیز می گویند، دانشگاهیان در محیطی علمی و دوستانه با یکدیگر تبادل نظر کرده و براساس نتایج پژوهش ها با هم صحبت می کنند. به این سبب، برقراری ارتباط بین دانشگاهیان بسیار عملی تر از ارتباط بین سیاستمداران است.

وی با تاکید بر اینکه به جریانهای سیاسی داخل کشور وابستگی جناحی ندارد، می گوید: 
"آمریکایی ها تمایل دارند روابط شان با ایران بهبود یابد، نفع ایران نیز در این است که به سمت بهبود رابطه با آمریکا گام بردارد. ولی بن بست ایجاد شده، مانع از این می شود تا طرفین قدم جلو بگذارند. این ارتباط می تواند راه را برای سیاستمداران هموار کند، تردیدی نیست که سیاستمداران آمریکایی نیز از این ارتباط استقبال می کنند، اینها هم با جنگ مخالفند و ترجیح می دهند مشکلاتشان را با روشهای مسالمت آمیز حل و فصل کنند.

وی در تشریح جزئیات این پروژه می گوید: بیماریهای قلبی و عروقی یکی از معضلات جامعه ماست و دانشگاه اصفهان با اجرای این پروژه در واقع می کوشد با اصلاح رفتار مردم و آموزش آنان، از ابتلای مردم به این بیماریها جلوگیری کند. با اجرای این پروژه خیلی از پارک ها - از جمله پارک زیبای پرندگان که مسیر مناسبی برای قدم زدن دارد-  را به روی خودروها بستیم، به این ترتیب هر کس بخواهد به این پارک بیاید باید مسیری را پیاده طی کند.

وی از ساخت باغ وحشی در بالای کوه "صفیه" به عنوان نمونه ای دیگر یاد کرده و می گوید: "مردم برای لذت بردن از این مجموعه زیبا باید مسیری را کوهپیمایی کنند."
جان قربانی حذف نمکدان از روی میز رستورانهای شهر را از دیگر اقدامات دانسته و می افزاید: "با مجموعه اقداماتی که صورت گرفت، تلاش شد به مردم آموزش داده شود که پیاده روی، کوهپیمایی، دوچرخه سواری و اصلاح رژیم غذایی، آنها را در برابر بیماریهای قلبی و عروقی مصون نگه می دارد."

این استاد دانشگاه با بیان اینکه انتظار می رفت افراد بیشتری در این تله کنفرانس شرکت کنند تصریح می کند: "این نشست علاوه بر پزشکان، برای طراحان شهری نیز بسیار مفید و ارزشمند  بود. چراکه از این پس شهرها باید براساس سلامت مردم طراحی و بنا شوند."
وی خاطر نشان می کند که اساتید دانشگاه هاروارد خیلی علاقمند بودند با آشنایی با جزئیات و تاثیرات این پروژه، امکان اجرای آن در شهر بوستون- که دانشگاه هاروارد در آن قرار دارد- را ارزیابی کنند.

• جاذبه جامعه علمی ایران برای دانشگاهیان آمریکا

فارغ از آشنایی با چنین پروژه کم نظیری، جامعه علمی ایران چه جاذبه ای برای جامعه غنی علمی آمریکا دارد؟ دکتر جان قربانی در این خصوص می گوید: "تجارب جامعه علمی آمریکا در مورد کشورهای توسعه نیافته بسیار کم است. آنها علاقمندند نتایج تحقیقات و پژوهشهایشان  را -که در جوامع توسعه یافته بدست آورده اند-، در جوامع توسعه نیافته نیز مورد بررسی قرار دهند.

به گفته وی یکی از نکات بسیار مثبت که آمریکایی ها را به سمت جامعه علمی ایران می کشاند، تجربه مثبتی است که آنها از کار کردن با دانشجویان ایرانی دارند. آنها دانشجویان ایرانی را خلاق، مستعد، پرکار و باسواد می شناسند و به همین سبب، برای جامعه علمی ایران احترام قائلند و به همکاری مشترک علاقمند هستند.

جان قربانی می گوید: دو پروژه بزرگ آمریکایی ها روی سلامت پزشکان و پرستاران متمرکز است و ما خیلی مشتاقیم ایران نیز به عنوان یکی از مراکز مورد تحقیق انتخاب شود.

• برنامه آتی

دکتر جان قربانی برنامه بعدی را، سفر قریب الوقوع یک تیم آمریکایی به اصفهان می داند و می گوید: "تیم دانشگاهی آمریکا در این سفر با اقدامات دانشگاه اصفهان در اجرای پروژه قلب سالم، شهر سالم و امکانات و ظرفیت های این دانشگاه  آشنا می شود. وی می افزاید: "برنامه میان مدت ما اعزام اساتید و دانشجویان دو دانشگاه به دانشگاههای طرف مقابل و برگزاری ترمهای تحصیلی مشترک است تا از دانش و تجارب یکدیگر استفاده شود."

این استاد دانشگاه می گوید: "برنامه ریزی برای برگزاری تله کنفرانس دوم در جریان است تا این کنفرانس با کیفیت بالاتری برگزار شود."

به گفته جان قربانی هماهنگی برگزاری کلاسهای اینترنتی با توجه به اختلاف زمان دو کشور کمی مشکل است که در کنفرانس اول خود را نشان داد .

وی، اخذ ویزا برای طرفین را یکی دیگر از مشکلات می داند و می گوید: "به علت نداشتن سفارتخانه، هر دو طرف با مشکل روبرو هستیم، خصوصاً اینکه برای گرفتن ویزا باید هزینه سفر به یک کشور ثالث را متقبل شویم."

او همچنین براین نکته تاکید می کند که زمان آن فرا رسیده که سایر دانشگاههای کشور از جمله دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه صنعتی اصفهان -که در سطح جهان شناخته شده و معتبر هستند- در راستای تحکیم و توسعه روابط با دانشگاههای آمریکا گام بردارند.

در عین حال مسئولان دانشکده بهداشت دانشگاه هاروارد ظهر جمعه ١۸ فروردین ( ٧ آوریل)، در نشستی با حضور جمعی از اساتید و دانشجویان حاضر در دانشگاههای آمریکا، نتایج تله کنفرانس اول و راههای ارتباط بیشتر با دانشگاههای ایران را به بحث و تبادل نظر گذاشتند. در این نشست مقرر شد جهت نیل به اشتراک نظر، جلسه هم اندیشی آنان در ماه جاری تداوم یابد.

محمد تهوری، خبرنگار سابق روزنامه ايران، از شهر بوستون با واشنگتن پريزم همکاری می کند.