نقطه کوچک و سرخ رنگي که در آسمان شب زمين ديده مي شود، قرنهاست که
توجه همه ما را به خود جلب کرده است. مريخ سياره همسايه ما شايداز
آشناترين سيارات براي همه مردم باشد؛ از دوران کهن و جهان اساطيري
گرفته تا زمان جديد که کارواني از کاوشگرهاي زميني عازم اين سياره
شدند تا پرده از اسرار آن بردارند اين سياره حتي قلب هاليوود و
صنعت سينماي مدرن را نيز تسخير کرده است و دهها فيلم با موضوع حمله
فرازميني ها به زمين ساخته شده و در هر حال اجازه نداده است تا اين
موضوع از ذهن علاقه مندان خارج شود، هر از چندگاهي خبر کشف هيجان
انگيز در مريخ همه را بار ديگر متوجه اين سياره مي کند و اين بار
هم نوبت مدارگرد اکتشافي مريخ است تا کار خود را به عنوان سربازي
جديد براي شناسايي اسرار اين سرزمين سرخ آغاز کند.
تاکنون بيش از 30ماموريت است ، مختلف به مقصد اين سياره انجام شده
که تنها کمتر از يک سوم آنها موفقيت آميز بوده است و همين نشانه اي
از دشواري طراحي و اعزام اين چنين ماموريت هايي دارد.
اين شکستها بارها دامنگير سازمان فضايي امريکا (ناسا) هم شده بود.
اگر چه طرحهاي پيشگامانه اي چون مارينز و پت فايندر (رهياب) توسط
اين سازمان اجرا شد، اما هر يک از اين ماموريت ها به طور مستقل
برنامه ريزي و اجرا مي شد و همين مشکلات فراواني ايجاد کرده بود که
اوج آن را بايد در شکست باورنکردني 2ماموريت مدارگرد آب و هوايي
مريخ و قطب نشين مريخ در سال 2000ديد.
پس
از آن ناسا تصميم به تجميع تمام کاوشهاي مريخ در قالب يک برنامه
تحقيقاتي گرفت و سرانجام برنامه کاوش مريخ به پيشنهاد فيروز نادري
مدير برجسته علمي ايراني تصويب و خود او به سمت مديريت آن منصوب
شد. در اين دوره بود که کاوشهاي مريخ دوران اوج جديدي را تجربه
کرد.
ابتدا اوديسه 2001مريخ در مدار قرار گرفت و پس از آن نوبت به دو
کاوشگر روباتيک ناسا رسيد تا فصل تازه اي را نه تنها در اکتشافات
روباتيک مريخ که در تاريخ اکتشافات فضايي بردارند.
اين دو خودروي بزرگ که در حکم زمين شناس هاي روباتيک وظيفه بررسي
ساختار سطحي مريخ و جستجوي شواهد آب را به عهده داشتند تنها براي
3ماه و حداکثر 2هفته پس از آن طراحي شده بودند.
پس
از فرودي موفق در دو سوي سياره سرخ هر يک از آنها توانست به هدف
اصلي تحقيقاتي خود در مدت کوتاه دست يابد، در اين دوره روح و فرصت
توانستند مدارک مستدلي مبني بر وجود آب مايع در سطح مريخ و در
گذشته اين سياره پيدا کنند و معمايي طولاني را حل کردند، اما معجزه
اين دو ربات کوچک در استقامت غيرمنتظره آنها بود، آنها توانستند به
جاي 5/3ماه زميني 5/24ماه زميني تاکنون بر سطح سياره سرخ دوام
آورند، موفقيت اين ماموريت مهمترين عاملي بود که باعث شد فيروز
نادري سمت جديدي را پس از 5سال مديريت موفق برنامه مريخ به عهده
بگيرد و به سمت معاون ارشد آزمايشگاه جت پيشراندر فرمول بندي و
برنامه ريزي راهبردي JPL منصوب شود تا دامنه مديريت او بر کل
ماموريت هاي روباتيک گسترش يابد.
حضور چنين فردي در بالاترين رده هاي مديريت علمي جهان تضميني براي
ماموريت هاي بعدي به شمار مي رفت زماني که هفته گذشته اعلام شد
دکتر نادري براي ديداري خانوادگي و کوتاه به ايران سفر خواهد کرد،
موجي از هيجان جامعه علمي ايران را در بر گرفت و نهادهاي علمي و
دانشگاهي خود را براي اين ديدار مهم آماده کردند.
اما آنچه در فاصله يک هفته مانده به آغاز اين مسافرت آن را ناکام
گذاشت ، يکي از آخرين ماموريت هاي سياره سرخ باکاوشگر اکتشافي مريخ
MRO بود. روز 26 بهمن دکتر نادري با ارسال نامه اي به هماهنگ
کننده برنامه هايش در تهران ، بروز مشکلي در ماموريت MRO را
عاملي در تاخير سفرش به ايران دانست و ناجار شد اين سفر را به
تابستان سال آينده موکول کند، اما آنچه سفر دکتر نادري به کشورش را
لغو کرد، مدارگردي است که تنها عضو کاروان اکتشافي امسال سياره سرخ
را تکشيل مي دهد.
در
حدود 6ماه پيش مدارگردي با نام «مدارگرد اکتشافي مريخ» يا Mars
Reconnai ssance arbiter از پايگاه کندي عازم سفري 7ماهه شد تا با
استفاده از فرصت مقابله سياره مريخ خود را به اين سياره برساند.
اکنون اين مدارگرد تا لحظه ورود به مدار خود کمتر از يک ماه زمان
دارداين ماموريت براي بررسي هاي سطح سياره سرخ ، رصد جو و
ساختارهاي زير سطح مريخ به کار خواهد رفت تا يافته هاي ماموريت هاي
قبلي را تکميل کند و به مساله گذشته مرطوب مريخ و وضعيت آب در آن
دوران داده هاي جديدي را بيفزايد.
اما با گسترش فناوري و روشهاي تکنيکي جديد، امکانات جديدي هم به
اين ماموريت اضافه شده است که مهمترين آن را بايد دوربين تلسکوپي
جديد اين مدارگرد داشت.
اين دوربين توانايي ثبت عوارضي در حد يک ميز کوچک آشپزخانه را از
مدار اين سياره دارد و اين دقيق ترين نگاه مداري خواهد بود که
تاکنون از مريخ تهيه شده است.
اين ماموريت براي 24ماه برنامه ريزي شده است و حجم داده هايي که به
زمين برمي گردد نسبت به موارد مشابه خود به مراتب بالاتر است ، ضمن
اين که از حمايت رايانه اي قوي تر و فرستنده اي بسيار بهتر نسبت به
ماموريت هاي قبلي بهره مي برد.
زماني که اين فضاپيما در اواخر بهمن امسال به مدار خود نزديک شد،
موتورهاي کاهنده فعاليت خود را آغاز مي کند و سرعت فضاپيما را براي
ورود به مدار اوليه خود آماده مي کند.
اين فضاپيما که ابعادي حدود 6/13 متر در 50/6 متر در 10متر
دارد،بعد از پايان ماموريت علمي اش باز هم براي ماموريت هاي آينده
مفيد خواهد بود ، هنگام آغاز فعاليت آنها MRO مي تواند با کمک
آنتن قوي خود به عنوان رله اطلاعات آنها به زمين مورد استفاده قرار
گيرد.
اولين ماموريتي که شايد MRO نقش رسد را براي آن ايفا کند، فونيکس
يا ققنوس است که در سال 2008 ميلادي در نواحي قطب شمال مريخ فرود
خواهد آمد تا داده هاي ما را از اين سياره افزايش دهد.
تابستان سال آينده شايد در شرايط ميزبان دکتر فيروز نادري باشيم که
اطلاعات MROپرتو جديدي بر چهره مه آلود دانسته هاي ما از مريخ
انداخته باشد.
گروه علمی نابغه های ایران
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
آخرین
مقالات |