نسر واقع نام ستاره ایست که در فاصله ی ۲۵ سال نوری از ما ، در
مقام پنجمین ستاره ی درخشان شب ها در صورت فلکی شلیاق می تابد.
ده ها سال بود که اخترشناسان با اندازه گیری دمای نسر واقع پی
برده بودند که این ستاره ۵۰ درصد درخشان تر از حد انتظاراست تا
اینکه یک گروه به سرپرستی Jason Aufdenberg(رصدخانه ی اپتیکی
ملی ) به کمک آرایه یCHARA اندازه
ی زاویه ای نسر واقع را بدست آوردند و راز کهنه ی آن را بر ملا
کردند. هم چنین گروه دیگری نیز با استفاده از CHARA دریافتند
که کوتوله های سرخ، معمول ترین ستاره های عالم بزرگتر از آنچه
مدتها تصور می شد هستند.
آرایه ی CHARA یک
طرح Y شکل متشکل از ۶ تلسکوپ یک متری است که در مونت ویلسون
قرار دارد و دانشگاه Georgia
آن
را اداره می کند.
CHARA یک
تداخل سنج است - شبکه ای از تلسکوپ ها که در نزدیکی هم به
یکدیگر متصلند - هر پرتو نور دریافت شده از یکی از آنها با
ترکیب ۵ تلسکوپ دیگر موجب دستیابی به وضوح بسیار بالا می شود.
دراین آرایه ،بین دو تلسکوپی که از هم دورترند ، ۳۳۰ مترفاصله
است. این امر موجب شده تا وضوح تصاویر CHARA مشابه
یک تلسکوپ ۳۳۰ متری فرضی باشد.
CHARA می
تواند جزئیاتی در حدود ۲۰۰ میکروثانیه ی قوس را نشان دهد. (
یعنی اندازه ی زاویه ای سکه ای در فاصله ی ۱۶۰۰ کیلومتری ).
درحقیقت نسرواقع با سرعت بسیار زیادی به دور خود می چرخد. این
سرعت ۹۲ درصد سرعت زاویه ای است که از لحاظ فیزیکی ستاره را
متلاشی می کند ! بنابراین نسر واقع یک کره ی ساده نیست بلکه بر
اثر چرخش سریع به شکلی شبیه مستطیل در آمده است ، به طوری که
قطر استوایی آن ۲۰ درصد بیشتر از قطر قطبی اش است. این چرخش
سریع هم چنین باعث داغ تر شدن قطب های ستاره نیز شده است.
مشاهدات نشان می دهند قطب های نسر واقع دمایی در حدود ۹۹۰۰
درجه ی سانتیگراد دارند که در مقایسه با دمای استوایش ، ۲۳۰۰
درجه داغ ترند.
در واقع دلیل اینکه نسر واقع یکی از نورانی ترین ستاره های
آسمان شب است ، همین قطب درخشانی است که رو به زمین قرار دارد
و موجب شده تا ما ستاره را به صورت قرصی دایره ای ببینیم.
دوره ی متوسط چرخش خورشید به دور خودش تقریباً ۲۷ روز زمینی
است در حالی که نسر واقع هر ۱۲/۵ ساعت ، یک بار به دور خود می
چرخد ! ستاره ای با ۲/۵ برابر جرم خورشید و ۶۰ بار درخشان تر !
گروه دیگر نیز به رهبری David
Berger از
دانشگاه میشیگان با دقت بالایی قطر ۶ کوتوله ی سرخ را اندازه
گرفتند.
در هر ۶ مورد مقدار اندازه گیری شده ، ۱۵ تا ۲۰ درصد بیشتر از
مقدار پیش بینی شده ی مدل های نظری بود. برگر معتقد است که مدل
ها حضور مولکول هایی مانند بخار آب را در لایه ی بالایی جو
کوتوله های سرخ به خوبی توضیح نمی دهند. این مولکولها باعث می
شوند که سطح ستاره اندکی کدر تر به نظر برسد. بنابراین ستاره
باید بزرگتر باشد تا بتواند همه ی نوری را که ما از آن دریافت
می کنیم ،توجیه کند.
توانایی های CHARA در
اندازه گیری قطر ستاره ها شاید در واقع باعث خاتمه ی بحث های
موجود در مورد راز درخشش نسر واقع و در مقابل طرح مدل های
ستاره ای جدیدی برای کوتوله های سرخ باشد. ستاره های سرد ،
کوچک و کم نوری که در حدود سه چهارم کل ستاره های کهکشان ما را
شامل می شوند.