هويگنس به تايتان رسيد

 سال 2005 با يك پيروزي چشمگير آغاز شد.پس از هفت سال و نيم سفر در فضاي بين سياره اي ، كاوشگر هويگنس متعلق به سازمان فضايي اروپا نهايتا در روز اول ژانويه به سطح قمر تايتان رسيد.كمي پس از اولين تماس با سطح قمر ، يافته هاي اوليه (350 تصوير از سطح قمر) به سرعت به زمين ارسال شد. در ميان اين يافته ها ، وجود يخ و متان در سطح قمر ، مه و غبار در جو آن و وجود كانال هاي احتمالي آب و بسياري موارد ديگر قابل توجه بود.دانشمندان سياره شناس در سال هاي آينده بر روي اين اطلاعات تحقيق و مطالعه خواهند كرد.

اولين تصوير مستقيم از يك سياره ي فراخورشيدي: اولين تصوير مستقيم از يك سياره ي فراخورشيدي توسط تيمي به رهبري “گل چاوين” از رصدخانه ي جنوبي اروپا گرفته شد.اين تيم سياره ي مورد نظر را در آوريل 2004 كشف كرده بود.

در اين تصوير فروسرخ تلسكوپ فضايي هابل ، نقطه ي صورتي ، سياره اي است كه به دور كوتوله ي قهوه اي (كه محل آن توسط دايره ي خاكستري مشخص شده) مي گردد.

منجمين آماتور سيارات فراخورشيدي را كشف مي كنند

  در ميان سيارات فراخورشيدي شناخته شده ، منجمين آماتور يكي از مهم ترين اكتشافات را در سال 2005 انجام دادند. منجمين آماتور ، “گرنت كريستي” و “جني مك كورميك” رصدهايي را در ماه آوريل انجام دادند كه كمك زيادي به كشف يك سياره ي فراخورشيدي نمود.اين سياره ي تازه يافته شده كه دومين موردي است كه توسط پديده ي مايكرولنزينگ گرانشي كشف مي شود ، سه برابر مشتري جرم دارد و در فاصله اي به اندازه ي سه واحد نجومي به دور ستاره ي مادر خود مي گردد.اين اولين باري است كه يك سياره ي فراخورشيدي توسط منجمين آماتور كشف مي شود.

رئيس جديد ناسا و بازگشت به فضا

  پس از استعفاي رئيس سابق ناسا در اواسط ماه فوريه ، “مايكل گريفين” ، فيزيكدان و مهندس هوا فضا در 13 آوريل به عنوان رئيس جديد اين سازمان انتخاب شد.وي در اولين قدم ، ساخت سفينه ي فضايي ياد شده در طرح جرج دبليو بوش كه قرار است در سال 2010 به فضا پرتاب شود را سرعت بخشيد.همچنين قرار است براي محقق ساختن سفرهاي بعدي به ماه و مريخ ، بودجه ي بيشتري براي گسترش ايستگاه فضايي بين المللي (ISS)  اختصاص داده شود.

   پس از گذشت دو سال و نيم از فاجعه ي شاتل كلمبيا ، ناسا به فضا بازگشت و شاتل ديسكاوري در 26 جولاي از پايگاه فضايي كندي به فضا پرتاب شد.

سيارك 2004 MN4  :خطري نزديك

   سيارك تازه كشف شده ي 2004 MN4   ، در اوايل امسال خبرساز شد.منجمين اعلام كردند كه به احتمال 1/38  اين سيارك در سال 2029 با زمين برخورد خواهد كرد.اين خطر هنگامي برطرف شد كه تصاوير تازه ، اطلاعات جديدي را فراهم ساختند تا منجمين اطمينان يابند كه اين سيارك در سال 2029 با زمين برخورد نخواهد كرد. رصد هاي بسيار دقيق انجام شده توسط پروژه ي “اجرام نزديك زمين” ناسا ، نشان داد كه اين سيارك در 13 آوريل 2029 از فاصله ي 30.000 كيلومتري سطح زمين عبور خواهد كرد و هيچ خطري را براي ساكنين كره ي خاكي ايجاد نمي كند.با توجه به قطر سيارك (320 متر) ، 2004 MN4  ،در هنگام عبور از كنار زمين قطر زاويه اي برابر با 2 ثانيه ي قوس خواهد داشت كه با استفاده از تلسكوپ هاي آماتوري قابل تفكيك و مشاهده است.

گرفت كامل در ماه آوريل

  در هشتم آوريل ، خورشيد گرفتگي جزئي در مناطقي از آمريكاي مركزي رخ داد.از آنجا كه مسير گرفت كامل به خشكي نمي رسيد، 1500 نفر سوار بر سه كشتي گردشگري به رصد اين خورشيدگرفتگي در اقيانوس آرام رفتند.خورشيد گرفتگي كامل بعدي در 29 مارچ 2006 براي ساكنين قسمت هايي از غرب و شمال آفريقا ، شرق مديترانه ، تركيه و آسياي مركزي قابل مشاهده خواهد بود.در اروپا ، خاورميانه ، آسياي غربي و بيشتر قسمت هاي آفريقا خورشيدگرفتگي جزئي رخ خواهد داد.

براي رصدگران سوار بر كشتي ، خورشيد گرفتگي كامل تنها 33 ثانيه طول كشيد.

ستارگان منفجر شونده: انفجارهاي پرتو گاما ، مگنتارها و ابرنواختر ها

  در سال 2005 ، دسته اي از رصد هاي انجام شده به شناخت بهتر نوع خاصي از انفجار هاي كوتاه مدت پرتو گاما (GRB)  انجاميد.

GRB  هاي كوتاه مدت (كه كمتر از دو ثانيه طول مي كشند ) در هر جهت در آسمان مي درخشند.ابتدا  منجمين تنها توانستند  نظريه هايي را در مورد دليل اين تابش ها ارائه دهند. اولين مورد از اين پديده توسط رصدخانه ي “سوانيت”  ناسا در 9 مي ثبت شد كه تنها 0.03 ثانيه به طول انجاميد.درست بعد از اين تابش ،اين تلسكوپ ، تابشي ضعيف و بسيار كوتاه پرتو X   را مشاهده كرد كه با مشخص كردن محل آن ، تلسكوپ “سوانيت” توانست اولين قدم را در راه كشف علت اين درخش هاي پرتو گاما و تابش هاي  X  پس از آن، بردارد.در اواسط سال ، معماي حل نشدني اين پديده بالاخره گشوده شد. رصدهاي انجام شده از يك نمونه از اين تابش ها در 24 جولاي و تابش X   پس از آن كه 35 ساعت بطول انجاميد ، مدل نظري مطرح شده را تصديق كرد: در يك سيستم دوتايي كه از دو ستاره ي نوتروني يا يك ستاره ي نوتروني و يك سياهچاله تشكيل شده است ، بر اثر به هم پيوستن ناگهاني دو مؤلفه ، پرتو گاما به صورت انفجاري منتشر مي شود.

 به هم پيوستن دو ستاره ي نوتروني.بر اساس مدل هاي نظري ، اين اتفاق منشا تابش هاي GRB   مي باشد.

 تابش هاي قوي مگنتارها (ستارگان نوتروني با ميدان مغناطيسي بسيار قوي) از منابع مهم تابش هاي پرتو گاما در كيهان محسوب مي شوند. قوي ترين نمونه ي اين تابش ها در دسامبر 2004 توسط مگنتار SGR 1806-20  در كهكشان راه شيري رخ داد. اين تابش روشن ترين منبع رصد شده ي پرتو گاما در خارج منظومه شمسي مي باشد.تنها انرژي دريافت شده از خورشيد از مقدار انرژي دريافتي از اين تابش (كه در اوج خود 0.2 ثانيه طول كشيد) بيشتر بود.خوشبختانه به علت فاصله ي بسيار زياد اين مگنتار از ما ، اين تابش خطري براي انسان ها و زيست كره ي زمين ايجاد نكرد.در سوم نوامبر امسال ، يك نمونه ي ديگر از اين تابش ها اتفاق افتاد كه تنها 0.1 ثانيه طول كشيد و به احتمال زياد منشا آن مگنتاري در كهكشاني ديگر بود. اين تابش بسيار شديد پرتو گاما ، از منطقه اي در صورت فلكي دب اكبر و در نزديكي M81 و M82  (كهكشان هايي نسبتا بزرگ كه 12 ميليون سال نوري با ما فاصله دارند) اتفاق افتاد. طيف و مقدار كل انرژي اين تابش همانند نمونه ي SGR 1606-20 بوده است.

 پس از اين تابش ها ، پرانرژي ترين انفجارهاي كيهان ابرنواختر ها مي باشند.ممكن است ابرنواختر ها عادي به نظر برسند اما هنوز تعدادي هستند كه توجه متخصصين را به خود جلب مي كنند. پس از تلاش هاي فراوان ، تيمي بين المللي از منجمين آماتور داوطلب در رصدخانه ي تحقيقات ابرنواختري “پاكت”  صدمين ابرنواختر كشف شده ي خود را در 15 جولاي ثبت كردند.اين تيم انفجار ستاره اي را كه روشنايي آن از قدر 18 بود ، توسط مقايسه ي عكس هاي تازه گرفته شده با عكس هاي قديمي تشخيص دادند.

ابرنواختر 2005cs ، ستاره ي روشن در محل تلاقي دو پيكان نشان داده شده در تصوير ،در كهكشان M51  كهكشان گرداب) مي باشد.

دهمين سياره و قمرهاي تازه براي پلوتو

  سال 2005 همواره به عنوان سالي كه در آن يك سياره ي تازه كشف شد در خاطر ها باقي خواهد ماند. در ماه جولاي ، “مايكل براون” از دانشگاه “كلتك” به همراه تيمش ، كشف بزرگترين جرم كمربند كوييپر (حتي بزرگتر از پلوتو) را اعلام كردند.اين جرم كه 2003UB313  ناميده شد ، در فاصله اي دو برابر فاصله ي پلوتو از خورشيد قرار دارد.اين جرم دورترين جرم رصدشده ي منظومه ي شمسي است.با توجه به قدر بسيار زياد (18.9) و انحراف مداري زياد آن (44 درجه) ، دير كشف شدن آن طبيعي به نظر مي رسد.“براون” و همكارانش سپس كشف كردند كه اين جرم قمر كوچكي نيز دارد.اين قمر حدودا 100 برابر كم نورتر از2003UB313   است و قطر آن 0.1 قطر جرم اصلي است.

2003UB313  توسط كميته اي از طرف اتحاديه ي بين المللي نجوم (IAU)  در حال بررسي است تا در مورد “دهمين سياره” ناميده شدن آن تصميم قطعي گرفته شود.

ابعاد سياره ي دهم در مقايسه با ديگر اجرام منظومه شمسي

  همچنين تلسكوپ فضايي هابل ، دو قمر جديد سياره ي پلوتو را كشف كرد.زين پس ، اين سياره به همراه سه قمر خود ، اولين مجموعه ي چهارتايي موجود در كمربند كوييپر محسوب مي شود.

 اقمار جديد پلوتو كه توسط دوربين پيشرفته ي تلسكوپ فضايي هابل كشف شدند.

موفقيت پروژه ي Deep Impact

  و نهايتا در چهارم جولاي ، دانشمندان ناسا موفق شدند تا پرتابه ي 372 كيلوگرمي Deep Impact  را در داخل دنباله دار

Tempel 1  فرو برند.اين برخورد با سرعتي برابر 37.000 كيلومتر بر ساعت اتفاق افتاد كه انرژي آزاد شده بر اثر آن برابر با انرژي انفجار 5 تن TNT بود.پس از برخورد ، دوربين اين پرتابه ، تصاويري با جزئيات بالا را به زمين ارسال نمود.اكنون كه چند ماه از برخورد اين سفينه مي گذرد ، منجمين در حال مطالعه بر روي اطلاعات گرفته شده از اين برخورد و ساختار و هسته ي دنباله دار مي باشند.

اين تصوير ، لحظاتي بعد از يرخورد پرتابه با دنباله دار Tempel 1  توسط سفينه ي Deep Impact  گرفته شده است.