اهداف اوليه:
معمولا در مطالعه
نظريه برخورد ، به عنوان مثال به پراکندگي ذرات باردار از کنار يک
هسته سنگين که به مسئله پراکندگي رادرفورد معروف است، اشاره ميشود
وجود هسته را ميتوان تحت عنوان يک ميدان نيروي متناسب با عکس
مجذور فاصله تصور کرد. و چون بيشتر پراکندکي يا انحراف ذرات با بار
مثبت مطرح است، لذا اين ميدان بايد يک ميدان دافعه باشد.
اينگونه موارد ،
انحراف يا پراکندگي ذرات اتمي سريع ، مانند پروتونها و ذرات آلفا ،
توسط هستههاي با بار مثبت را به همراه دارند. مسيرهاي چنين ذرات
پراکنده شدهاي هذلولي شکل هستند. نخستين آزمايشهايي که پراکندهاي
ذرات آلفا توسط هستهها را در بر داشتهاند، توسط گايلر و مارسدن
انجام شد و توسط رادرفورد مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند.
شرح آزمايش رادرفورد
در آزمايش رادرفورد
يک ذره با بار مثبت q ،
جرم m و
سرعت v به
طرف يک هسته با بار مثبت Q ،
جرم m و
در حال سکون فرود ميآيند. نيروي دافعه متناسب با عکس مجذور فاصله
بين دو ذره تابعي از فاصله بين دو ذره (r) خواهد
بود. يعني:
F= k/r2
که k مقدار
ثابتي است. در مورد خاص پراکندگي ذره آلفا مقدار ثابت برابر K=
(4.6×1028 N.m2)Z است
که در آن ذرات z عدد
اتمي است. به راحتي ميتوان با استفاده از رابطه فوق زاويه
پراکندگي ذرات آلفا و خروج از مرکز مسير حرکت ذره آلفا را که يک
هذلولوي است، تعيين نمود. البته به صورت تجربي نيز ميتوان با
آشکارسازي ذرات منحرف شده توسط آشکار ساز اين آزمايش را تکرار کرد.
سطح مقطع پراکندگي
معمولا در مسايل
نظريه برخورد کميتي به نام پارامتر برخورد تعريف ميشود. پارامتر
برخورد کمترين فاصله ذره از مرکز نيرو است. يعني ذره فرودي نميتواند
در فاصله کمتر از اين مقدار از کنار هسته عبور ميکنند. به اين
ترتيب سطحي به نام سطح مقطع موثر تعريف ميشود که اگر ذره فرودي در
داخل اين ناحيه قرار گيرد، پراکندگي موثر اتفاق ميافتد.
به عنوان مثال اگر ذرات آلفا بر
روي يک برگه نازک فرود آيند، در اين صورت ميتوان سطح مقطع موثر را
به عنوان سطحي دانست که هر مرکز پراکندگي را احاطه کرده است و ذره
فرودي براي اينکه پراکنده شود بايد به آن برخورد کند. رادرفورد
فرمولهاي به دست آمده براي آزمايش روي پراکندگي ذرات آلفا توسط
هستههاي هدف موجود در يک برگه نازک بکار برود.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
آخرین
مقالات |