باد خورشيدي و ميدان
مغناطيسي زمين
باد خورشيدي حاصل
پرتاب مواد با دماي زياد از قسمت تاج خورشيد است . سرعت باد های
خورشيدي متفاوت مي باشد و سرعت متوسط آن را مي توان حدود 500
كيلومتر در ثانيه در نظر گرفت . بدين
ترتيب ذرات موجود در باد خورشيدي حدود 5 روز طول مي كشد تا به
زمينبرسند (
توجه شود كه نور خورشيد 3/8 دقيقه طول مي كشد تا به زمين برسد) و در
ميدان مغناطيسي كرة زمين به دام بيافتد . باد
خورشيدي تا حدود 1 واحد نجومي پس از مدار پلوتو نيز امتداد مي يابد . ماهيت
باد خورشيدي از ذرات اتمي باردار تاج خورشيد مي باشد كه عمدتاً
داراي پروتون و الكترون مي باشد .
انفجارهاي مهيب
در سطح خورشيد كه روشنايي خيره كننده اي دارد , شراره
هاي خورشيدي ناميده مي شود كه بادهاي خورشيدي را ايجاد كرده و سبب
مي گردد كه شفق گسترش يابد و حتي در عرض هاي جغرافيايي پايين
نيز ديده مي شود.
چرا وقتي كه باد
خورشيدي به زمين مي رسد شفق شكل مي گيرد ؟
جو زمين
لايه اي است كه قسمت بيروني آن 10 تا 100 برابر شعاع زمين گسترده
شده و به شدت يونيزه شده مي باشد ، وقتي كه باد هاي خورشيدي
به ذرات كوچك هوا كه همه جا را احاطه كرده اند , برخورد
مي كند انرژي الكتريكي توليد مي كنند . اين
انرژي وقتي كه بادهاي خورشيدي از ميان جو كه
از لحاظ الكتريكي هادي است عبورمي كند توليد مي گردد.
الكتريسته اي كه
توليد مي شود انرژي را به الكترون هاي موجود در هواي رقيق مي
رساند كه باعث مي شود آنها در طول خطوط قطب هاي مغناطيسي زمين به
جريان در آيند . برخورد
الكترون ها در لايه
هاي بالايي جو پرتوافكني اي به نام شفق توليد مي كند.
چرا
شفق به شكل حلقه مشاهده مي شود؟
ذرات باد خورشيدي
كه بر روي سطح خورشيد توسط مغناطيس خود خورشيد مغناطيسي مي شوند , اثر
متقابل يا فعل و انفعالات بين ذرات مغناطيسي خورشيد و مغناطيس زمين
فضايي را پديد مي آورند كه ميدان مغناطيسي ناميده مي شود . در
اين فضا شارژالكتريكي
توليد مي شود و اين شارژ ذرات پيرامون سطح فضاي مغناطيسي را شتاب
مي دهد و اين امر باعث مي شود كه آنها در طول خطوط ميدان مغناطيسي
جريان مي يابند و به بالاي جو پيرامون
قطبهاي شمال و جنوب ضربه مي زنند . با تخليه شدن بارهاي الكتريكي
در اين برخورد شفق شكل مي گيرد . شكل حلقوي شفق توسط راهي كه خطوط
مغناطيسي از زمين سرچشمه مي گيرند توزيع مي شود.
الكترون هايي كه
در طول مرز بين اين بخشها از حلقه ها در لاية بالايي اتمسفر به دام
مي افتد به شكل حلقه اي شفق شكل مي دهند به طور معمول شفق در
مناطقي مثل : سيبري ، آلاسكا، قطب جنوب ، شمال كانادا و شمال اروپا
و در نهايت شمال و جنوب زمين قابل ديدن است فعاليت هاي خورشيد هر
9 تا 11 سال اوج مي گيرد.
اين فعاليت هاي
خورشيدي باعث شتاب گرفتن باد خورشيدي مي شود و آن را در ميدان
مغناطيسي گسترش مي دهد . باد خورشيدي مقدار زيادي از خطوط نيروي
مغناطيسي را كج مي كند در ماكسيمم وضع فعاليت خورشيدي به اندازة
كافي قوي است تا يك شفق عظيم خلق كند و نتيجة بسيار مهيجي در
بردارد شعله هاي خورشيدي باعث مي شود شفق حتي در عرضهاي پايين تر
قابل ديدن باشد.