بدين ترتيب بذر علم در كشور ما پاشيده شد، جوانه زد و اكنون به نهالى تبديل شده كه بايد با پيروى از اصول آن و انجام تحقيقات بكر اين نهال به درخت تنومند تبديل شود كه هيچ تندبادى نتواند آن را ريشه كن كند. حال اين پرسش مطرح مى شود كه شيوه هاى رسيدن به توليد علم چيست، روش هاى اشاعه يافته علمى كدام است و چگونه مى توان يك تحقيق را به انجام رساند و آن را در سطح بين المللى مطرح و منتشر نمود؟ بديهى است كه چاپ مقالات در مجلات كه در موسسه  ISI  و ساير موسسات نمايه سازى نمايه مى شود تنها راه مطرح كردن يك تحقيق در سطح جهانى است و نكته مهم جهت چاپ مقالات علمى در سطح نشريات اين است كه در  ISI  و يا هر مركز استنادسازى علمى معتبر جهانى نمايه سازى شود و آگاهى از رتبه بندى اين مجلات معمول گردد. با شناخت اين مجلات و اطلاعات كافى در اين زمينه محقق ابتدا دانش خود را مى سنجد و با علم به اينكه دانش او درخور كدام مجله است مقاله خود را به آن مجله عرضه مى كند كه البته اين كار بسيار فنى است.
مسئله ديگرى كه در بحث توليد علم بسيار حائز اهميت است نمايه كردن مقالات است. نمايه شدن يك تحقيق، حيات يك تحقيق است و نمايه نشدن يك تحقيق در حقيقت به معناى از بين رفتن آن است؛ چرا كه آن طور مورد استفاده قرار نمى گيرد. نظر به اينكه در بيشتر كشورها تحقيقات با اصول علمى نمايه نمى شود لذا نمى توان از يك تحقيق بهره بردارى صحيح نمود و محققان نمى دانند درخصوص يك موضوع خاص چه تحقيقاتى صورت گرفته است. بدين ترتيب دستيابى به تحقيقات گذشته مقدور نيست و خيلى از پژوهشگران كارهاى تكرارى انجام مى دهند در حالى كه در كشورهاى پيشرفته علمى محقق به سهولت مى تواند به تحقيقات انجام شده دست يابد و به آنها رجوع كند. از سويى ديگر اين رجوع خود براى نويسنده اى كه مقاله اش مورد استناد قرار گرفته است امتياز علمى محسوب مى شود. البته امروزه اينترنت كمك شايانى براى دستيابى به متون علمى است كه پژوهشگران كشورهاى در حال توسعه مى توانند از آن بهره مند شوند، مشروط به اينكه مسئولان آموزش عالى طورى برنامه ريزى نمايند تا جديدترين و قديمى ترين مقالات كامل علمى و اطلاعات علمى در دسترس پژوهشگران باشد كه معمولاً بايد شهريه سالانه به مراكز اطلاع رسانى علمى در كشورهاى پيشرفته بپردازد و از طرف ديگر خط اينترنت با سرعت بالا و سرورهاى قدرتمند براى اين خدمات علمى ايجاد كند.

• تحقيق دانشگاهى و توليد علم

براى انجام يك تحقيق دانشگاهى مراحل ذيل ضرورى است:
- مكتوب كردن
- بكر بودن موضوع
- داورى در يك نشريه معتبر پژوهشى
- نمايه سازى و قرار گرفتن در شبكه اطلاع رسانى علمى بين المللى
- مورد استناد قرار گرفتن.

نخستين گام براى يك تحقيق دانشگاهى تهيه يك دستنوشته است. در حقيقت آغاز تحقيق يعنى نوشتن است كه به داده هاى تحقيقاتى اصالت و حيات اعطا مى شود. ريشه اصلى تحقيق در نوشتن است و در فرهنگ علمى كشورهاى پيشرفته اهميت نوشتن را در نشر نوشته كه مورد استفاده ديگران قرار گيرد، مى دانند. لذا بايد يك نوشته در ساير نقاط جهان جارى و نشر گردد و مصطلح است كه مى گويند يا نشر يا فنا. دومين گام براى انجام يك تحقيق علمى يا توليد علم، نشر يك موضوع بكر است. يعنى بحثى كه براى نخستين بار مطرح شده و پيش از آن اين موضوع در جهان مطرح نشده باشد.

توليد علم بدين معناست كه موضوع مورد بحث پيش از آن در هيچ متون علمى ديگرى به ثبت نرسيده يا تكميل موضوعى علمى باشد تا بتواند در جهان مطرح شود كه داوران ارشد و دانشمندان برجسته بين المللى آن را ارزيابى كرده و سپس در يك نشريه پژوهشى بين المللى به چاپ رسد.

داور بين المللى كسى است كه بتواند ارزيابى علمى تخصصى نمايد و موضوع را ريزشكافى و تشخيص دهد كه مقاله داراى تئورى و روش صحيح است و نتيجه مقاله يك موضوع دست اول جهانى را عرضه مى نمايد. داور بين المللى كسى است كه شرح حال علمى او در گذشته بيانگر اين است كه موضوع مقاله اى كه مى خواهد داورى تخصصى نمايد قبلاً خود تعداد قابل ملاحظه اى انتشارات در نشريه هاى پژوهشى معتبر بين المللى چاپ نموده باشد.

چهارمين مرحله توليد علم، تحقيق بايد پس از چاپ در يك نشريه پژوهشى، توسط يك مركز بين المللى نمايه سازى شده و از طريق يك شبه اطلاع رسانى علمى در دسترس محققان جهان قرار گيرد. بدين منظور ضرورى است كه آن مجله در يك شبكه اطلاع رسانى فعال و توانا در امر اطلاع رسانى ثبت شده باشد تا همگان بتوانند از آن بهره مند گردند. آخرين مرحله توليد علم آن است كه پس از جارى شدن در شبكه هاى اطلاع رسانى علمى جهان، ديگر محققان به آن استناد كنند. حال اين استناد بستگى به تحقيق دارد كه از نوع روش باشد يا نظريه. پر واضح است كه استنادى كه به روش مى شود بيشتر از نظريه است. استناد به يك موضوع تابع موضوع مقاله است كه آيا موضوع در رشته ها و گرايش هاى روز باشد و يا يك روش اندازه گيرى را بيان دارد. در اين صورت تعداد استنادها در سال و يا دو سال قابل ملاحظه خواهد بود اما اگر نظريه باشد در پنج سال، ده سال و يا زمان طولانى تر تعداد استنادها بروز مى نمايد.

جهت انجام يك تحقيق دانشگاهى نياز است كه اركان تحقيق بيان و توضيح داده شود.

• اركان تحقيق

اركان تحقيق عبارتند از: محقق ارشد، مشاوران با تجربه داخلى و بين المللى، پشتيبانى مالى و اشتراك مساعى داخلى و بين المللى، امكانات، اطلاعات علمى.

• محقق ارشد

نخستين ركن توليد علم همكارى با يك محقق ارشد است و نبود اين همكارى نقص بزرگى در امر تحقيق و توليد علم به شمار مى رود. در حين تحقيق، پژوهشگر به راهنما هاى علمى و ارتباطاتى نياز دارد كه به گونه اى راهبردى بايد با او برخورد و او را در انجام كارها و رسيدن به هدف نهايى كمك كند. بدين منظور پژوهشگر بايد با مجموعه اى همكارى كند كه توانايى هدايت تحقيق را داشته و مى تواند پژوهش را به سامان رساند. در صورتى كه هسته تحقيقاتى راهبردى تحت نظارت محقق ارشد نباشد، معمولاً پژوهش به مفهوم توليد علم آن طور حاصل نمى شود.

• مشاوران داخلى و بين المللى

از آنجايى كه مسائل تحقيقى داراى ويژگى ها و ريزه كارى هاى خاص خود است، راهنمايى در امر تحقيق دو گونه است: نخست اينكه استاد محقق ارشد خود به آن موضوع خاص اشراف دارد و پژوهشگر را راهنمايى مى كند. اما گاهى استاد محقق ارشد از نظر تكنيكى به يكى از موضوعات خاص تخصصى اشراف ندارد، در اين صورت بايد از پژوهشگران استعانت جست. بدين صورت كه استاد محقق ارشد، پژوهشگر را راهنمايى مى كند كه براى انجام آن تكنيك خاص خود به چه كسى و يا به كجا مراجعه كند و با زمينه ارتباط پژوهشگر با ساير پژوهشگران در داخل و يا خارج توسط استاد محقق ارشد برقرار مى شود. مشاوران علاوه بر مسائل تكنيكى مى توانند پيشنهادات فكرى و نظرى خود را در اختيار پژوهشگر قرار دهند و حتى در نوشتار مقاله براى نشريه اى جهت چاپ ارسال مى شود و داور بين المللى يك آزمايش جديد جهت اطمينان خاطر پيشنهاد مى نمايد. گاهى اوقات اين آزمايش در اختيار استاد محقق ارشد و يا مشاوران داخل كشور نيست كه فورى بايد ارتباطات بين المللى را برقرار نمايند و آزمايش مربوط صورت پذيرد و با استعانت مشاور بين المللى بتوان مقاله مربوط را بازنگرى كرده و دوباره به نشريه مربوط ارسال شود.

• پشتيبانى مالى و اشتراك مساعى داخلى و بين المللى

پشتيبانى مالى عبارت است از داشتن سرمايه اى كافى جهت تحقيق. اما اشتراك مساعى داخلى و بين المللى بدين معناست كه داشتن سرمايه به تنهايى كافى نيست، بلكه ارتباطات مطلوب مى تواند خيلى از لوازم، تجهيزات، مواد و اطلاعات علمى داخلى و بين المللى را در اختيار پژوهشگر قرار دهد. امروزه شركت هاى خريد مواد و لوازم تحقيقاتى خارجى خيلى از نياز هاى اوليه پژوهشگر را تابع شرايط اجتماعى و سياسى يك كشور مى دانند و در اختيار محقق در صورتى مى گذارند كه شرايط سياسى و اجتماعى به طور مطلوب برقرار باشد. امروز چاپ مقالات در نشريات معتبر بين المللى و حتى داورى مقالات تابع فضاى مطلوب بين المللى است كه در صورت نبود آن چاپ مقاله در نشريات با ضريب نفوذ بالا كه معمولاً عامل استناد بيشتر به پژوهشگر مى شود امكان پذير نيست. لذا مسئولان آموزش عالى كشور مى بايد جهت ايجاد فضاى مطلوب بين المللى كوشش مضاعف نمايند، چون توليد علم و فناورى ماهيت بين المللى دارد و اين سرمايه گذارى مطمئناً موجب توسعه پايدار و متعادل براى كشور خواهد شد.

• امكانات 

وقتى واژه امكانات را مى شنويم داشتن دستگاه هاى مختلف برايمان تداعى مى شود. در حالى كه امكانات صرفاً داشتن دستگاه نيست بلكه مهم تر از آن سرويس دستگاه و داشتن قطعات آن و دانش استفاده از آن است. كشور هاى پيشرفته تحقيقاتى براى انجام تحقيق، اول زمينه و بستر لازم براى تحقيق را آ ماده مى نمايند.

• اطلاعات علمى 

هر تحقيق بايد با يك مقدمه آغاز شود و در پاراگراف آخر آن بايد تصريح شود كه موضوع اصلى تحقيق چيست و هدف آن را بيان، تصريح و خاطرنشان كند كه موضوع اصلى، موضوعى بكر و در متون علمى تاكنون گزارش نشده است. در صورتى مى توان اعلام كرد كه اين تحقيق قبلاً در هيچ متون علمى ذكر نشده است كه اطلاعات كامل علمى كه قبلاً به چاپ رسيده در اختيار محقق باشد. و اين يك اصل مهم براى تحقيق و توليد علم است. لذا بايد اطلاعات علمى به طور كامل در دسترس يك محقق و پژوهشگر باشد تا بتوان پژوهش دست اول در سطح جهانى انجام داد.

• مراحل تدوين يك مقاله علمى 

عنوان مقاله، نام و نام خانوادگى پژوهشگران، آدرس الكترونيكى، تلفن و فاكس، كليد واژه ها، چكيده، مقدمه، نظريه، مواد و روش هاى آزمايشگاهى، نتايج، بحث، نتيجه گيرى، تقدير و تشكرات، منابع و مآخذ.

• راه هاى اشاعه يافته هاى علمى 

با توجه به آنچه در خصوص دست نوشته  مطرح شد يك مقاله هنگامى معتبر و ارزشمند است كه موارد داورى تخصصى و در يك نشريه معتبر بين المللى چاپ و به آن استناد شود. گاهى اين استناد داخلى و گاهى جهانى است كه وجه دوم بر اعتبار مقاله بيش از پيش مى افزايد. واژه توليد شامل انتشار نظريه ها، متد ها، متدلوژى ها است كه در نشريات معتبر مورد ارزيابى داوران تخصصى قرار گرفته و از طريق شاهراه هاى اطلاع رسانى به استحضار پژوهشگران رسانده شود و سپس مورد استناد قرار گيرد.

يكى از معيار هاى دريافت درجه دكتراى تخصصى توليد علم و گسترش مرز هاى دانش است كه هر رساله دكترا مى بايد يك دكترين جديدى را ارائه نمايد. توانايى علمى يك پژوهشگر در قدرت نوشتارى او است كه مى بايد يافته هاى علمى به صورت گوناگون در اختيار دانش پژوهان، دانشجويان و استادان قرار دهد. نمودار شماره ۱- روش هاى نشر و اشاعه يافته هاى علمى را نشان مى دهند:

• نتيجه گيرى 

شايسته است كه استادان و محققان ارشد شيوه هاى استاندارد بين المللى در نگارش علمى و روش ها و منطق هاى تحقيقى را در بين پژوهشگران و دانشجويان دوره دكترا ترويج نمايند و شاهراه هاى اطلاع رسانى علمى و موسسات مهم نمايه سازى علمى جهان را معرفى نمايند تا اسلوب صحيح  نگارش مقالات در راستاى توليد علم و گسترش مرز هاى دانش در بين پژوهشگران رايج شود و اين مسئله موجب مى شود كه هر تحقيق خوبى در سطح جهانى منتشر شود و سهم توليد دانش در كشور افزايش يابد و اين افزايش بستگى مستقيم به توسعه اقتصادى و صنعتى كشور دارد، چون كشورهاى توليد كننده علم، توليد كننده فناورى هم هستند و اين گونه كشور ها، كشور هاى مرفه جهان هستند.