خوشه ي كروي Terzan
5 مملو
از تپنده هاي ميلي ثانيه اي است
راديوتلسكوپ صد متري
جديد در گرين بنك (Green
Bank) از رصدهايش در سال 2004 نتايج ركوردشكنان هاي به دست آورده
است: 21 تپنده ي ميلي ثانيه اي، دو ستاره ي نوترونيِ به طور
غيرعادي پرجرم و يك موردِ واضح از تعويض همدمِ كيهاني، همگي در يك
خوشه ي كروي. اسكات م. رنسام (Scott
M. Ransom) (رصدخانه
ي نجوم راديويي ملي) كه اين يافته هاي را در نشست زمستاني جامعه ي
نجوم آمريكا در ماه ژانويه ارائه كرده است، گفت: "ما به گنجينه ى
تپنده ها دست يافته ايم.
بيشترِ تپنده ها، دوره هاي چرخشي اي
در حد چندين ثانيه دارند. اما چنانچه تپنده اي با ستاره اي كه
تبديل به غول سرخي مي شود در يك سيستم دوتايي قرار گرفته باشد، به
طور تدريجي جرم همدمِ درحال انبساطش را به خود مي افزايد
(برافزايش) كه اين باعث افزايش سرعت چرخش اش مي شود. حاصل، يك
تپنده ي ميلي ثانيه اي است كه صدها دور در ثانيه مي چرخد يعني
سريعتر از يك همزن آشپزخانه.
خوشه هاي كروي كارخانه ي تپنده هاي
ميلي ثانيه اي هستند. طي ميلياردها سال، اجرامِ به نسبت پرجرم
همچون ستاره هاي نوتروني، در هسته هاي پرازدحام خوشه ها غرق مي
شوند، جايي كه احتمال بيشتري براي مواجهه ي نزديك آن ها با ستارگان
دوتاييِ معمولي وجود دارد. در جريان تأثيرات گرانشي ممكن است يك
ستاره ي همدم، به بيرون پرتاب شود كه پس از آن ستاره ي نوتروني جاي
آن را در دوتايي مي گيرد و در نتيجه، اين جفت جديد به يك تپنده ي
ميلي ثانيه اي تحول مي يابد. ستاره شناسان، 80 تپنده ي ميلي ثانيه
اي در خوشه هاي كروي يافته اند كه 22 تاي آن ها در 47 Tucanae يافت
شده اند.
خوشه ي كروي Terzan
5 با چنين محيط ستاره اي پر ازدحامي، يك كارخانه ي تپنده هاي ميلي
ثانيه اي است.
اما انتظار مي رود در خوشه اي كروي
به نام Terzan
5(Ter 5) در
صورت فلكي قوس تا 200 تپنده ي ميلي ثانيه اي وجود داشته باشد چرا
كه اين خوشه نسبت به 47 Tuc پرجرم
تر و داراي هسته ي چگال تري است. تا سال 1990 در كمال شگفتي تنها
3تاي اين اجرام در آن يافت شده بودند، احتمالاً به اين خاطر كه اين
خوشه در فاصله ي دوري (28000 سال نوري) قرار گرفته و نوسانات
راديوييِ تپنده ها توسط گاز موجود در صفحه ي كهكشان محو مي شود.
اما ماه جولاي گذشته تيم رنسام در گرين بنك 14تاي اين اجرام را در
يك شب يافت كه از آن هنگام به اين تعداد 7تاي ديگر نيز افزوده شده
است. Ter 5 اكنون در ميان خوشه هاي كروي، ركورددار تپنده هاي ميلي
ثاينه ايِ شناخته شده، است: 24 تپنده (سه تاي ديگر نيز در سال 2005
كشف شده اند.
به نظر مي رسد حول يكي از اين تپنده
ها كه Ter
5 P نامگذاري
شده، يك ستاره ي عادي رشته ي اصلي در گردش است. از آن جا كه اين
ستاره هنوز به يك غول قرمز تحول نيافته، نمي تواند ستاره اي باشد
كه اين تپنده را به سرعتِ چرخشيٍ مشاهده شده ي 578.5 دور بر ثانيه
رسانده است. رنسام و همكارانش چنين نتيجه گيري كرده اند كه اين
تپنده باد همدمش را با يك دوتايي ديگر در جريان يك مواجهه ي گرانشي،
عوض كرده باشد.
دو تپنده ي ديگر در سيستم هاي دوتايي
به نام Ter
5 I و Ter 5 J مدارهايي
با خروج از مركز زياد دارند و نيز به نظر مي رسد 60 تا 70 درصد
پرجرم تر از خورشيد باشند (بيشترِ ستاره هاي نوتروني، تنها 30 تا
40 درصد از خورشيد پرجرم ترند). اين تيم حدس مي زند ممكن است
برخورد بين ستارگن نوتروني تك افتاده و غول هاي قرمز، اين سيستم ها
را به وجود آورده باشد.
نویسنده : پویان
شهیدی
منبع: پارس اسکای
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
آخرین
مقالات |