انجمن جهانی تیزهوشان، منسا، (١) سازمانی است که در سال ١٩٤۶در انگلستان شکل گرفت تا به افراد دارای هوش بالا خدمت کند. بنیان گزاران این انجمن وکیلی اتریشی به نام "رولند برییل" و یک دانشمند و وکیل انگلیسی به نام دکتر" لنسلوت ور" بودند.

دلیل اصلی راه اندازی چنین سازمانی، خواست این دو نفر برای گردآوری افراد هوشمند - تنها به واسطه بهره هوشی شان - در کنار یکدیگر و زیر عنوان یک سازمان بود. این بنیان گزاران از همان ابتدا، سازمان یاد شده را ورای هر گونه تمایلات جانبدارانه از جمله اهداف گروهی، منطقه ای، سیاسی، مذهبی و غیره پایه گزاری کردند. از آنجائی که عامل تعیین کننده برای عضویت در این سازمان میزان بهره هوشی افراد است، نیاز به همه پذیری این سازمان اجتناب ناپذیر خواهد بود.

به همین جهت، عنوان "منسا" که در زبان لاتین به معنای "میز" می باشد، برای این سازمان برگزیده شد. وجه تسمیه سازمان در واقع اشاره به گردآوری افراد گوناگون دور میزگردی دارد که تمامی افراد شرکت کننده در آن از تساوی همه جانبه برخوردارند.

نیاز اصلی برای پیوستن به این انجمن، احراز امتیازدر یکی از آزمون های تعیین ضریب هوشی انجمن و یا سایر آزمون های معتبر و استاندارد مورد تأیید است که شرکت کننده را در بازه دو درصد به بالای مربوط به نتایج قرار می دهد. نحوه تصمیم گیری در مورد رده بندی نتایج به این صورت است که نتیجه امتیازات تمامی کسانی که آزمون استاندارد مورد نظر را پشت سر گذاشته اند، بر حسب فراوانی امتیازات به دست آمده تقسیم بندی شده و بر اساس یک نمودار گاوسی (۲) مدل سازی می شوند که نمودار استاندارد نامیده می شود.

به این ترتیب نتایج حاصل شده در هر آزمون جدیدی که برگزار می شود ، به تفکیک هریک از شرکت کنندگان و توسط این مدل سازی با نموداراستاندارد مطابقت یافته و در نتیجه جایگاه هر یک از شرکت کنندگان در این آزمون ها نسبت به سایر افرادی که قبلاً در آن آزمون شرکت کرده اند، مشخص می گردد. کسانی که امتیازشان از ٩٨ درصد تمامی شرکت کنندگان درآن آزمون خاص بیشتر باشد، امکان عضویت در انجمن جهانی تیزهوشان را خواهند یافت.

انجمن منسا سه هدف اصلی را دنبال می کند که به طورخلاصه شامل شناسائی، تقویت و استفاده ازهوش انسانی در جهت منافع انسانیت، تشویق به پژوهش درباره طبیعت، مشخصات و استفاده های هوش انسانی و نهایتاً افزایش تحریکات هوشمندانه به کمک ایجاد فضای اجتماعی لازم برای تعامل و مشارکت میان اعضا، می باشند.

در همین راستا، انجمن تا به حال کتاب ها و نشریات گوناگونی به چاپ رسانده است که از میان آنها می توان به "اشعار منسا" اشاره نمود. این کتاب مجموعه ای از اشعار اعضای انجمن در سراسر دنیا می باشد که در سال ١٩۶۶ به چاپ رسیده است. انجمن تیزهوشان، همچنین دارای نشریه ای به نام "روزنامه پژوهشی منسا" است. در این نشریه، پژوهشگران هوش و توانائی های مغز انسان، به نشر مقالات تحقیقاتی و دیدگاه های خود درباره مفاهیم مربوط به هوش و روش های اندازه گیری آن می پردازند.

نشریات دیگری نیز به صورت دوره ای توسط این انجمن منتشر می شود که از آن جمله می توان به "بولتن منسا" اشاره نمود. این مجموعه، علاوه بر مقالات پژوهشی و نقد و بررسی کتاب شامل یک بخش نامه نگاری نیز می شود که در آن موضوعات متنوعی توسط اعضای انجمن مطرح شده و به بحث و بررسی گذاشته می شوند.

بولتن منسا، به صورت ویژه، سالی ١٠ بار برای اعضای این سازمان در ایالات متحده منتشر می شود. همچنین "اینترلاک" و "روزنامه بین المللی" دو نمونه دیگر از نشریات این انجمن هستند که به همان تواتر بولتن منسا به چاپ رسیده و به ارائه مقالات درحیطه موضوعات مورد علاقه اعضای منسا در سراسر دنیا می پردازند.

انجمن بین المللی تیزهوشان دارای ۵٠ گروه ملی مختلف است. افرادی که ساکن کشورهائی هستند که منسا در آنها شعبه ملی دارد، می توانند به عضویت این گروه ها درآیند. درغیر این صورت امکان پیوستن مستقیم به انجمن جهانی این سازمان برای تمامی افراد مهیاست. بزرگترین گروه های ملی منسا سازمان های آمریکائی و بریتانیائی آن هستند که به ترتیب حدود ۵٠ و ۲۵ هزار عضو دارند که تقریباً ٧۵ ٪ کل اعضا این انجمن بین المللی را تشکیل می دهند.

گروه های بزرگ ملی، خود بر اساس منطقه و بخش های گوناگون به زیرگروه های کوچکتری تقسیم می شوند. به عنوان مثال بخش آمریکائی انجمن تیزهوشان شامل ١٣۵ زیرگروه می باشد که بزرگترین آنها ۲ هزار و کوچکترین شان١٠٠ عضو دارد.

علاوه بر فعالیت های تنظیم شده از طرف خود انجمن، افراد می توانند بر اساس علاقه و سلیقه خاص خود، به تشکیل گروه های کوچکتری دست بزنند. این گروه های ممکن است از حلقه های علاقه مندان به موتور سواری تا هسته های پژوهشی ویژه برای انجام کارورزی و فرصت سازی اقتصادی باشد. دامنه وسیع این حلقه های زیرگروه انجمن، نمایانگر تنوع اعضای این سازمان می باشد که می تواند شامل افراد بسیار متمول یا بی بضاعت، کسانی با مدارج بالای تحصیلی و یا حتی افرادی باشد که سواد خواندن و نوشتن نیز ندارند.

منسا گردهمائی های فراوانی از سطوح محلی و منطقه ای گرفته تا سطح جهانی دارد که ممکن است در کشورهای مختلف جهان برگزار شود. در میان آنها، گردهمائی سالیانه از شهرت و محبوبیت ویژه ای برخوردار است.

تمامی اعضای انجمن جهانی تیزهوشان امکان مشارکت در این گردهمائی را دارند که در آن برنامه های ویژه ای برای افرادی که از بهره هوشی بالائی برخودارند، گنجانده می شود. محل این گردهمائی ها معمولاً با توجه به جنبه های مختلف گردشگری و در دسترس بودن انواع تفریحات برای شرکت کنندگان انتخاب می گردد. به عنوان مثال جشن امسال که به دلیل تقارن با ۶٠ سالگی سازمان بین المللی، جشنواره ای ویژه نیز به حساب می آید، از ٨ تا ١٣اوت در شهر اورلاندو در ایالت فلوریدا برگزار می گردد. علاوه بر این تجمع بین المللی، گردهم آیی سالیانه دیگری نیز از ۲٨ سپتامبر تا ۲ اکتبر سال جاری میلادی در شهر ناتینگهام در انگلستان برپا خواهد شد.

به نظر می رسد گرد هم آیی های سالیانه منسا در ایالات متحده، پس از تجمعات بین المللی، از پرشرکت کننده ترین جلسات این انجمن در سراسر دنیا است. نخستین گردهمائی آمریکائی اعضای انجمن تیزهوشان ایالات متحده در سال ١٩۶۳ و تنها با حضور ١۶٠ نفر از اعضاء در شهر نیویورک و در قالب یک کنفرانس دوروزه در "هتل بلمونت پلازا" برگزار شد.

نرخ ثبت نام در این کنفرانس فقط ١٠ دلار بود که شامل صبحانه، نهار، نوشیدنی های شامگاهی و تفریحات جمعی درنظر گرفته شده، می شد. اعضای این انجمن در شهر نیویورک، در منازلشان را به روی دوستان خود گشودند که از شهرهای دیگر به این کنفراس آمده بودند تا امکانات بیشتری را برای تشکل این همایش فراهم آورند . "هتل پیکویک آرمز" نیز برای بازدیدکنندگان مجرد این کنفرانس نرخ ویژه ۵ دلاری اعلام نمود.

شاخه آمریکائی انجمن جهانی تیزهوشان (٣) از سال ١٩۶۳ تا کنون بیش از ٤٠ گردهمائی سالیانه در شهرهای گوناگون این کشور برگزار نموده است. به عنوان مثال در سال ۲٠٠٤ این همایش در شهر لاس وگاس برگزار گردید و بیش از ١٨٠ عضو را به همراه خانواده یا سایر مهمانانشان از سراسر آمریکا به این شهر پرتحرک آورد.

مراسم این تجمع عمدتاً در هتل های "پاریس" و "بالیز" برگزار شد. در نتیجه، تمامی شرکت کنندگان نه تنها امکان استفاده از مزایای ویژه موجود در شهر لاس وگاس را در اختیار داشتند، بلکه از برنامه های ارائه شده توسط برگزارکنندگان این تجمع نیز بهره مند شدند. اين برنامه ها شامل سخنرانی در زمینه های گوناگون، کارگاه های آموزشی برای یادگیری دسته جمعی و یا روش های هوشمندانه برای حل مسائل و انواع بازی ها وسرگرمی های فکری بود. همچنین برنامه های مربوط به آموزش رقص و موسیقی نیز به ایجاد فضائی شادمانه و صمیمی دراین گردهمائی کمک می کرد.

شاخه های محلی و ملی منسا در کشورهای مختلف در طول هر سال به کرات آزمون های سراسری خود را برگزار می نمایند. در آمریکا این آزمون ها که به طور اختصاصی برای سنجش بهره هوشی افراد و از طرف این سازمان تهیه شده اند، در دو قالب کلی یکی برای کسانی که به زبان انگلیسی تسلط کامل ندارند و یکی برای انگلیسی زبانان طراحی شده و ارائه می گردند.

اساس کلی این آزمون ها، سنجش جنبه های مربوط به توانائی های تحلیلی هوش افراد می باشد. در صورت قبولی، سازمان امکان ثبت نام را به افراد داده و آنان را به عنوان عضوی از خانواده تیزهوشان می پذیرند.

با این وجود، بر اساس سیاست فعلی انجمن، نتیجه سنجش بهره هوشی افراد نه برای خودشان و نه برای هیچ شخص و نهاد دیگری افشا نمی شود. در کنار آزمون های ارائه شده توسط این انجمن، احراز امتیاز کافی دربرخی آزمون های استاندارد دیگر نیز امکان عضویت را برای افراد مهیا می سازد.

هرچند که به جهت تغییرات متعددی که در طول سال های گذشته برای برخی از این نظام های گزینشی روی داده، ممکن است امتیازات مورد قبول در سالهای مختلف با یکدیگر تفاوت داشته باشد. لیست کاملی از راهنمای پذیرش آزمون های غیر منسا در تارنمای این سازمان موجود است (٤).

به طور کلی، آزمون های پذیرش انجمن جهانی تیزهوشان، همگی برای محاسبه بهره هوشی ، به سنجش توانائی های تحلیلی مغز می پردازند. در اکثر این گزینش ها، به ویژه در مورد آزمون های غیر متکی به زبان، لازم است شرکت کنندگان از طریق تصاویر و نمایه ها به رابطه میان آنان پی برده و تصویر یا نمایه بعدی را از میان گزینه های مختلف انتخاب کنند.

تنها نکته قابل توجه در این مورد، ناکارائی این روش برای سنجش سایر توانائی های هوشی افراد است. چرا که بر اساس مطالعات اخیر، هوشمندی انسانی به چهار بخش کلی قابل طبقه بندی است که توانائی های تحلیلی و سرعت عمل در یافتن ارتباط میان پدیده ها تنها یکی از این قسمت ها محسوب می شود.

توانائی های مربوط به طبقه بندی مسائل، قدرت شهودی برای حدس موضوعات نامعلوم و نهایتاً توانمندی ارتباط با سایر انسان ها یا همان روابط اجتماعی دیگر پایه های نمایشگر هوشمندی را تشکیل می دهند. پژوهش ها همچنان حاکی از آن است که تعادل میان این نسبت ها در اصل زمینه ساز بروز تیزهوشی مطلوب در انسان خواهد بود. به این ترتیب، کسانی که تنها در جنبه های تحلیلی از بهره هوشی بالا برخوردارند، لزوماً در تعریف جدیدی که از هوشمندی ارائه شده است قرار نمی گیرند.

از همین روست که گزینش های نوین سنجش بهره هوشی، بیشتر متکی به قرار دادن افراد در شرایط روانی گوناگون و سنجش عکس العمل رفتاری آنهاست. به عبارت بهتر، توانائی حل مسائل صورت بندی شده و یا تسلط به بازی ها از طریق مدل های ریاضی، اگرچه از جنبه های بارز هوشمندی یک فرد هستند، دلیل لازم و کافی برای هوشمندی محسوب نمی شوند.

لذا بر اساس این تعبیر، یک روزنامه نگار توانمند، یک هنرمند خلاق و یا یک کمدین زبده نیزمی توانند به اندازه هریک از فیزیکدانان یا ریاضی دانان شهیردنیا و یا حتی بیش از آنها تیزهوش باشند!

با این حال و با توجه به عدم قطعیت و ناکارائی روش های موجود، اعضای انجمن بین المللی تیزهوشان را دامنه وسیعی از افراد از سنین ٣ تا ٩٤ سالگی تشکیل می دهند که در میان آنان می توان افراد بسیار شهیر و موفق در زمینه های فیلم، موسیقی، سیاست، دانش و فن آوری را یافت که در مشاغل سازمانی بسیار حساس مشغول به کار هستند.
از جمله اين افراد می توان به نويسندگانی چون اسحاق آسيموف و جويس کارول اوتس، هنرپيشه گانی چون تئودور بيکل و جينا ديويس و شخصيت هايی شناخته شده نظير ژنرال نورمن شوارتزکوف اشاره کرد.

گر چه بین هوشمندی و موفقیت در تحصیلات و زندگی اجتماعی و اقتصادی افراد رابطه آماری وجود دارد، ولی بسیاری از اعضای منسا را مردم کاملاً معمولی با مشاغل و سطح تحصیلات عادی تشکیل می دهند.
 

محمد منصوری، متخصص مديرت سيستم ها، از نويسندگان نشريه واشنگتن پريزم می باشد